Một bạn đại học cũ của tôi, quen biết đã hơn 20 năm, đang có kế hoạch rời bỏ nước Nga vĩnh viễn vào tháng 9 này.

Giống như những đám mây đang quần tụ vần vũ trước một cơn bão, bạn gần bạn xa của tôi đang bàn đến việc rời bỏ nước Nga. Những cơn gió như thế đã bắt đầu, báo hiệu một cơn bão lớn.

Tất nhiên sẽ ít khả năng có một dòng di dân ào ạt: Trong một phần tư thế kỷ qua kể từ khi Bức màn Sắt sụp đổ, chỉ có khoảng 10% người Nga từng du lịch ra nước ngoài – bao gồm cả số lượng lớn đi du lịch Ai Cập và Thổ Nhĩ Kỳ. Thực tế, chỉ có một thiểu số dự định rời khỏi nước Nga mãi mãi.

Cha mẹ tôi, từng đi nước ngoài, luôn khuyên tôi, người cũng thường đi nước ngoài, hãy ra đi vì ở nước Nga không có tương lai cho chúng tôi và con cái chúng tôi. Trong khi đó, họ vẫn về nhà nghỉ ngoại ô vào cuối tuần và không có dấu hiệu muốn bán nó để ra đi.

Song sự ra đi của các bạn tôi tựa như những giọt nước mưa tí tách đều đều trên mái nhà ở Moskva vào tháng 7 mưa phùn. Việc những người trẻ có học thức đang rời bỏ đất nước cũng đủ để những người ít thông tin hiểu rằng nước Nga đang có chuyện gì đó không ổn.

Tôi còn nhớ rất rõ cái ngày mà lần đầu tiên tôi nghe tin có người rời bỏ nước Nga. Đó là ngày mùng 1 tháng 9 năm 1991: ngay sau cuộc đảo chính (nhằm hạ bệ Mikhail Gorbachev, diễn ra trong ba ngày tháng 8 – NHĐ) thất bại, tôi bắt đầu năm học gần cuối cấp thì được tin cô giáo của chúng tôi đã di cư ra nước ngoài. Dù mới là những đứa trẻ vị thành niên nhưng chúng tôi cũng hiểu được lí do cô chọn ra đi: Các biến động chính trị đã kết thúc thời kỳ cũ và những điều bất định đang tăng lên.

Nếu so với sự việc đó, những người đang nghĩ đến việc ra đi hôm nay lại chưa nhìn rõ bức tranh về những gì đang diễn ra trong nước.

Những người đang có kế hoạch rời bỏ nước Nga có ba mối bận tâm chính: nền kinh tế sẽ sụp đổ, chế độ chuyên chế ngày càng hà khắc khiến cả hệ thống sụp đổ và sẽ cuốn chìm tất cả mọi người theo nó, và thế hệ tương lai ít có triển vọng.

Có rất nhiều yếu tố khó lường và các chỉ dấu ngày càng xấu khiến các bậc cha mẹ dường như không còn dám khuyên con cái mình hoặc giúp chúng tiếp tục sống một cách hữu dụng và an toàn ở Nga.

Không ai biết được nền kinh tế sẽ trở nên tồi tệ đến mức nào. Tuy nhiên, hầu hết đều biết rằng đồng rúp có khả năng sẽ càng mất giá hơn nữa, tương tự như năm 2014, và chắc chắn sẽ đem đến nhiều phiền toái. Trớ trêu là bộ phận dân cư muốn bỏ đi này lại chính là những người vẫn đang có được mức lương chắc chắn cao hơn khi ở Nga so với khi họ ở nước ngoài.

Trên thực tế, đồng rúp xuống giá đang làm nhụt chí nhiều người Nga muốn ra đi. Một tách cà phê tại sân bay vẫn giá 5 đô la Mỹ như trước, nhưng giờ đây nó đòi hỏi lượng rúp gấp đôi. Tiền thuê căn hộ ở Moskva chưa tăng gấp đôi, nhưng nay khiến nhiều chủ sở hữu – thường đã quen dùng thu nhập đó để sống ở nước ngoài trong khi vẫn duy trì công ăn việc làm ở Nga – phải quay về nước, đôi khi lại vướng thêm vào chuyện mất chỗ làm ăn yên ấm.

Một cách tránh mùa đông khắc nghiệt ở Moskva có lẽ là đi nghỉ ở Đông Nam Á quanh năm nắng ấm, nhưng định cư ở đó lại là chuyện hoàn toàn khác. Một số ra đi, hoặc vì họ không thích sự bất ổn chính trị trong nước, hoặc nhìn thấy trước chế độ chuyên chế ngày càng lấn át.