Giám đốc FSB Alexander Bortnikov đã chấm dứt sự tồn tại của một dự án không tồn tại. Sau khi có quyết định của lãnh đạo ngành An ninh quốc gia về việc thành lập khu vực biên giới giữa Nga và Belarus, một trong những trong những thuộc tính trong đường lối hội nhập Nga-Belarus đã bị biến mất.
Nhưng công bằng mà nói thì Bortnikov chỉ là một (trong nhóm lãnh đạo), trong những người quyết định loại bỏ thuộc tính này. Moscow chỉ đơn giản là phản ứng lại quyết định của Aleksandr Lukashenko cấp quyền miễn thị thực nhập cảnh cho công dân của 80 quốc gia, bao gồm cả các nước thành viên EU, Hoa Kỳ và Canada. Và nếu không có sự kiểm soát ở biên giới, thì hóa ra những người đi đến Minsk, có thể chỉ cần một vài giờ sau đó để sẽ có mặt ở Nga, và một vài giờ sau đó lại dễ dàng bay ngược về từ Minsk. Đó là “Schengen” của Lukashenko.
Vai trò của các cơ quan lãnh sự của Đại sứ quán Nga, của tất cả các hệ kiểm tra thống đa cấp với sự tham gia cơ quan an ninh của đồng chí Bortnikov trong trường hợp này sẽ là gì? Đây vẫn còn là một ẩn số. Mặc dù chưa rõ lý do tại sao – nhưng trong trường hợp này cơ quan An ninh sẽ không đóng vai trò gì hết. Tất nhiên, An ninh của Nga có thể hy vọng rằng người Belarus – ít nhất là cho đến nay – sẽ không mở cửa cho những công dân nằm trong diện “danh sách đen” của Nga. Vấn đề ở chỗ là không thể đưa toàn bộ châu Âu, Mỹ và Canada vào “danh sách đen” này.
Nếu chỉ đơn thuần cho rằng Lukashenko đã không hiểu gì về điều này và việc ông ta đã ký nghị định về du lịch miễn thị thực chỉ vì lợi ích của ngành du lịch thì sẽ không hoàn toàn đúng: trong việc vận hành bộ máy lãnh đạo cấp cao, Alyaksandr Lukashenka là một game thủ tốt hơn ai hết. Nghị định của ông không liên quan đặc biệt đến ngành du lịch – Belarus rõ ràng không phải là tâm điểm thu hút khách du lịch của châu Âu – cũng như không phải là trung tâm thu hút đầu tư kinh doanh với các doanh nghiệp châu Âu – Có rất ít những người muốn đầu tư vào đất nước mà vẫn giữ một chút hình bóng của nền kinh tế Liên Xô cũ, và vấn đề về visa đối với những nhà đầu tư đó không bao giờ gặp một trở ngại gì. Nghị định này được ký kết cho một mục tiêu duy nhất – Khẳng định biên giới quốc gia của nước Cộng hòa Belarus. Nhưng phân định đường biên giới này không phải là bên Belarus, mà là nước Nga.
Trong ý nghĩa này, Nghị định do Lukashenka ký có thể được so sánh với tài liệu lịch sử khác – Nghị định của Tổng thống thứ ba của Ukraina Victor Yushchenko cấp chế độ miễn thị thực cho tất cả công dân của hầu như tất cả các quốc gia mà được đề cập trong các Nghi định của Tổng thống Belarus. Yushchenko đã ký nghị định gần như ngay lập tức sau khi nhậm chức. Vâng, ông ấy đã không cần phải chỉ định biên giới – nó đã có sẵn giữa Nga và Ukraina và đã được hoạch định từ trước. Tuy nhiên, ông Yushchenko cần phải tìm một vector của sự phát triển. Thông qua nghị định này Yushchenko đã như gần như đánh đồng vai trò của người châu Âu và người Mỹ với người Nga, là những công dân mà từ thời Xô Viết có quyền vượt qua biên giới của một quốc gia láng giềng mà chỉ cần trình một trong những hộ chiếu nội bộ.
Сó thể nói rằng nghị định của Yushchenko – mà được ký cách đây 12 năm trước – vẫn đang được thực thi. Nghị định này đã gây ra một sự lo lắng cho Moscow, cũng tương tự như nghị định hiện hành của Lukashenko. Ngày hôm nay Ukraina đang chờ đợi một chế độ miễn thị thực của Liên minh châu Âu – đồng thời ở Ukraina cũng đang bàn về sự cần thiết phải ban hành một chế độ thị thực cho người Nga. Đây chính là kết quả của cái gọi là sự chuyển đổi đúng hướng.
Nghị định Lukashenko trước sau sẽ được thực thi – trừ khi tác giả sẽ ấn định thời hạn thực hiện hoặc sẽ bị lật đổ như là kết quả của sự can thiệp của nước Nga. Bởi vì mục đích chính của Nghị định – chứng tỏ không những dự án khôi phục lại Liên Xô bị thất bại, mà còn không tồn tại một tiền đề cho một huyền thoại về khả năng tái tạo lại Liên bang. Trong hơn hai thập kỷ của “hội nhập” giữa Nga và Belarus, thậm chí đã không có nổi bất cứ một mô phỏng nào về các mức độ thống nhất, như kiểu mô hình mà Liên minh châu Âu đã đạt được. Giữa hai nước cũng đã tồn tại một liên minh, đó là vào thời kỳ của Carl Veliki, chứ không phải vào thời Gorbachev.
Không thể và sẽ không có được cách nào khác. Liên minh châu Âu dựa trên sự bình đẳng và tương trợ lẫn nhau – và ngay sau khi những nguyên tắc này bị vi phạm hay chỉ bị nghi nghờ, ngay lập tức bắt đầu cuộc khủng hoảng. Còn Liên bang Nga và Belarus đã được nhìn nhận dưới con mắt của Moscow như một bước đầu tiên dẫn dắt sự quay trở lại của chú bò con tham lam của hàng xóm vào cái chuồng bò của đế chế, còn Minsk – như một cơ hội để vắt sữa từ con bò hàng xóm, và kể cho nó nghe giữa các lần vắt sữa câu chuyện về tình yêu và nguồn gốc chung.
Đến bây giờ, khi mà lượng sữa của con bò mẹ gầy gò đã cạn kiệt, Chú bò con tham lam bây giờ bèn nhìn vào những gia súc béo hơn và không muốn để con bò già được dẫm đạp trên lãnh thổ của mình. Đường biên giới quốc gia – chỉ là những đường phân định đầu tiên, mà sẽ hoàn toàn tách Belarus khỏi Nga. Không ai quan tâm đến một con bò không có sữa – và thậm chí còn thường xuyên quậy phá.
Bài viết của nhà báo, nhà phân tích chính trị Vitaly Portnikov, đăng trên trang http://politolog.net/analytics
Nguyễn U Quốc chuyển ngữ
Trả lời