Lời Tòa soạn: “Nhật ký Maidan” là những dòng ghi chép mang tính tự sự, bao hàm rất nhiều điều “tai nghe mắt thấy” về biến chuyển dân chủ tại Ukraina, cũng như những ngày tháng sau đó khi đất nước này buộc phải lao vào một cuộc chiến tự vệ không cân sức với Liên bang Nga, thông qua những hoạt động hỗ trợ phiến quân và gây rối quân sự của Moscow.

Tác giả những dòng nhật ký này là chị Nguyễn Hồng Giang, một Việt kiều sinh sống tại Ukraina đã hơn ba mươi năm nay. Thường tự gọi mình là một “bà nội trợ”, nhưng với tấm lòng cảm thông và yêu mến đất nước nơi mình cư ngụ, với sự quan tâm và rất thông thạo tình hình thời sự, chính trị, nhật ký của chị là những trang chan chứa thiện cảm với Ukraina.

Thiện cảm ấy cũng đi kèm với lòng xót thương và đồng cảm với một xứ sở nhỏ bất ngờ phải đương đầu với “người anh em” khổng lồ và không chừa một mưu ma chước quỷ nào, cũng như, với sự căm giận chiến tranh và khát khao hòa bình. Cuộc chiến Ukraina, đối với tác giả, không phải là một sự kiện ở đâu xa lạ, mà đi vào cuộc sống thường nhật như hơi thở…

Được viết ra bởi một người trong cuộc, vào đúng thời điểm những biến cố xảy ra, “Nhật ký Maidan” một ghi chép giá trị, nhất là nó phản ánh trung thực nhất tâm tư, tình cảm của một nhóm người Việt tại Ukraina trước một biến động rất lớn của tổ quốc thứ hai của họ. Và đây cũng là câu trả lời cho những khúc mắc, tranh luận dai dẳng của nhiều người Việt về vấn đề Ukraina.

NCTG xin trân trọng giới thiệu và khởi đăng loạt ghi chép này từ hôm nay, 16-3-2017, đúng vào ngày mà ba năm trước, Cộng hòa tự trị Crimea (thuộc Ukraina) tổ chức một cuộc “trưng cầu dân ý” dưới họng súng với kết quả hoàn toàn có thể dự đoán trước được, làm nổ ra xung đột quân sự gây bất ổn tại Châu Âu và chia rẽ trầm trọng người dân hai nước Nga – Ukraina.

(*) Khi đăng trên trang cá nhân trên mạng xã hội Facebook, loạt bài mang tên “Nhật ký của một bà nội trợ”. Bản trên NCTG đã được tác giả và báo đồng hiệu chỉnh. Nhan đề mới do NCTG tạm đặt.

Mẹ viết những dòng này khi cả Kiev đang sôi sục sau cuộc tuần hành mit-tinh của gần một triệu sáu trăm nghìn người tại khu vực trung tâm thành phố ngày hôm qua 1-12-2013 để phản đối vụ đàn áp sinh viên dã man của nhà cầm quyền vào đêm 29 rạng sáng ngày 30-11.

Sáng hôm nay, khi biết con cần đến trường sớm hơn nửa tiếng theo lời kêu gọi của các bạn, mẹ đã dặn dò con, chúng mình là người nhập cư, dù chính kiến của ta thế nào, chúng ta cũng không nên có mặt ở Maidan để thể hiện chính kiến đó! Con nói “vâng ạ!”. Con đi rồi mà lòng dạ mẹ vẫn không yên, mẹ cũng từng là sinh viên, cũng từng có một thời thanh niên sôi nổi. Mẹ lo sợ, mẹ theo dõi tin thời sự từng phút trên báo mạng. Mẹ biết sinh viên trường Tổng hợp Shevchenko của con tổ chức bãi khóa và có mặt tại Maidan sáng hôm nay phản đối vụ việc bi thương tại Maidan đêm ngày thứ Bảy làm nhiều sinh viên trường con bị thương, hai người mất tích.

Sáng hôm qua, mẹ nhận được lời kêu gọi xuống đường qua mail. Người viết thư có nhắc lại lời Napoleon: “Thế giới này đau khổ không phải vì kẻ ác làm điều xấu xa mà vì người tốt nhìn thấy mà im lặng!”. Mẹ xúc động, hình như khóe mắt mẹ còn nhòe nước, mẹ cũng muốn xuống đường. Người viết bức thư đó mẹ chưa bao giờ gặp mặt, không biết họ là ai, như thế nào, chủ đề họ đề cập đến hoàn toàn không liên quan đến mẹ mà sao mẹ thấy họ thật gần gũi và đồng cảm. Khi sự vô cảm và lòng ích kỷ ngày càng xâm lấn tâm hồn của con người thì có lẽ mỗi chúng ta đều là kẻ ác. Thật là khó khăn cho ta khi chân ta muốn đi, tim ta loạn nhịp, lòng ta thôi thúc nhưng ta lại còn những trách nhiệm không thể lơ là.

Chúng mình không phải con chiên của Thiên Chúa, không phải tín đồ của Chính Thống giáo, nhưng mẹ tin là Đấng tối cao chỉ có một dù chúng ta gọi Người với danh xưng gì, Chúa trời, Phật tổ hay Thánh Ala. Mẹ cầu xin Người cho đất nước này ổn định và thịnh vượng như màu của quốc kỳ với bầu trời xanh trong và biển lúa mỳ vàng rực. Và có thể bằng cách ấy, những công dân nhập cư như ta cũng làm được điều gì đó cho Ukraina của mình. Lòng mong mỏi yên bình và cách cư xử mẫu mực chắc hẳn không phải là của kẻ ác!

Mẹ yêu con!

*

3-4-2014

(Đây là đoạn thứ hai khi chính thể Nga đã lập tức cho quân đội – dưới dạng Người Xanh, tức quân đội không mang phiên hiệu – đánh chiếm Crimea sau khi tổng thống thân Nga bị phế truất Viktor Yanukovych bỏ chạy. Gia đình ở Việt Nam lo lắng thúc giục chúng tôi chạy trốn – ghi chú của tác giả).

Ngày hôm qua mẹ gọi điện lo lắng. Cô Định (mẹ của Hà mèo) cũng gọi điện hỏi “cháu có định đưa các con về Việt Nam không?”. Một chị bạn mình cũng gọi điện và òa khóc vì giận dữ. Lửa giận cũng ngùn ngụt lòng mình nhưng mình vẫn phải an ủi chị như Bảo Linh đã an ủi mình: người dân Nga không có lỗi khi lãnh đạo của họ là một kẻ độc tài, khi họ bị tẩy não, bị bưng bít thông tin. Phải chăng truyền thông Việt Nam cũng đang làm điều đó và làm khiếp sợ những người mẹ như mẹ mình, làm những người đã từng yêu “Chiều Matxcova”, yêu Chekhov, Tolstoi… như mình và chị bạn mình kia nổi giận!

Vâng, tình hình Ukraina hiện nay rất căng thẳng các bạn ạ. Hàng nghìn đàn ông mọi lứa tuổi đã đến Ủy ban Quân sự để đăng ký đi chiến đấu (riêng tại Kiev trong hai ngày qua, quân đội đã được điều động và đang trong tư thế sẵn sàng. Nhưng những kẻ xâm lược hèn nhát lại đang mang chính những người mà chúng gọi là bảo vệ họ kia ra làm lá chắn sống cho mình – làm sao quân đội Ukraina lại có thể đánh trả hành động xâm lược mà tránh thương vong cho chính nhân dân của mình được!

Một nhà sử học người Odessa đã viết trên trang mạng của anh: “Chúng ta giết người Nga dễ thôi, và họ giết chúng ta cũng dễ như vậy vì cả hai bên đều được trang bị như nhau, đều được đào tạo từ cùng một lý thuyết quân sự, thậm chí quân phục cũng gần giống nhau. Và cả khi đã chết rồi thì cũng không biết làm thế nào để phân biệt khi phủ lá cờ tổ quốc lên mình vì số người Nga mang họ Kovalenko cũng nhiều như số người Ukraina mang họ Ivanov”.

Thật là vô nghĩa cho cuộc chiến tranh này, nhưng anh viết: “Dù vậy, tôi vẫn sẽ cầm súng bảo vệ Tổ quốc tôi, các bạn Nga ơi, tôi sẽ thay mặt các bạn bảo vệ những nơi Pushkin, Bunin… đã từng sống, sẽ thay các bạn bảo vệ cầu thang Potemkin, sẽ thay các bạn bảo vệ cung điện Ekaterinna. Tôi nói tiếng Nga và chưa học được tiếng mẹ đẻ Ukraina của mình nhưng tôi vẫn cầm súng bắn vào các bạn!”. Rất nhiều người Nga tỉnh táo viết những lời chân thành: “Người anh em Ukraina yêu quý, hãy cố gắng tha thứ cho chúng tôi!”. Boris Nemtsov, một nhà chính trị đối lập lỗi lạc ở Nga đã thốt lên: “Sao Chúa lại trừng phạt chúng tôi thế này!”.

Mình phẫn nộ vì hành động của Putin, phẫn nộ vì những tuyên bố giả dối của Quốc hội Nga và mình muốn viết những dòng này để các bạn biết, Kiev của chúng mình hoàn toàn bình lặng, người dân rất bình tĩnh chờ chiến tranh. Khi phải cầm súng, họ sẽ cầm súng để bảo vệ Tổ quốc mình và có lẽ chính sự bình tĩnh của nhân dân Ukraina đã làm chính thể phía bên kia tức điên và đang đưa những kẻ giả danh khách du lịch vào miền Đông Ukraina gây náo loạn!

Hãy cùng mình cầu nguyện cho công bằng xã hội, cho quyền tự chủ của mỗi con người!

Cảm ơn các bạn!