Bloomberg – Chính phủ Ukraina luôn trên bờ vực sụp đổ vì phải đối mặt với hai vấn đề: cuộc chiến miền Đông và nỗ lực chống tham nhũng. Nhưng nỗ lực này đang gặp trở ngại lớn khi Bộ trưởng có đầu óc cải cách ra đi.

Aivaras Abromavicius người Lithuanian, 40 tuổi là thành viên cấp cao của Tập đoàn đầu tư tài chính Thụy Sĩ East Capital (có giá trị 3,6 tỷ USD ở Kiev) và nắm cổ phần trị giá 372.000 USD.  Ông không muốn mình là một thứ “bù nhìn” trong chính quyền, đồng thời cáo buộc có nhiều sự ngăn cản trong việc cải cách nền kinh tế và các tổ chức của nước này. Các chính trị gia từ đảng của Tổng thống Petro Oleksiyovych Poroshenko đã gây sức ép buộc ông phải bổ nhiệm “nhân sự đáng ngờ” tại các công ty nhà nước. Sau tuyên bố của ông trái phiếu chính phủ ngay lập tức giảm điểm.

Sự ra đi của Bộ trưởng nhấn mạnh sự rối loạn ngày càng gia tăng ở Ukraina, những lời hứa cải cách trước cuộc Cách mạng đang dần vỡ vụn và chỉ là ký ức. Trước năm 2014 chính quyền luôn bị sa lầy bằng những cuộc đấu đá nội bộ và liên tục tồn tại những nhóm lợi ích kiểm soát phần lớn nền kinh tế. Làn sóng biểu tình lan rộng và chính quyền Yanukovic sụp đổ. Poroshenko người được bầu ra để lèo lái đất nước và phải đưa ra những biện pháp cải cách để duy trì nguồn tiền cứu trợ từ các đồng minh như Mỹ và Liên minh châu Âu, ông hứa trong tháng này sẽ cải cách nội các.

“Đây là bước tụt lùi về nhận thức đối với một quốc gia đang thực hiện chương trình cải tổ như Ukraina,” Sergey Fursa, một nhà kinh doanh trái phiếu tại ngân hàng đầu tư Dragon Capital ở Kiev nói qua điện thoại. “Abromavicius từ chức sẽ làm các đối tác phương Tây suy giảm niềm tin dẫn đến Ukraina sẽ khó khăn hơn trong việc tiếp cận nguồn vốn của các nhà tài trợ quốc tế”.

Ngay sau khi tin Bộ trưởng Phát triển Kinh tế và Thương mại Ukraina Aivaras Abromavicius nộp đơn từ chức đã làm các khoản nợ chính phủ tăng lên. Lãi suất trái phiếu bằng đồng USD năm 2019 đã tăng 50 điểm cơ bản lên 10,109%, đây là mức tăng lớn nhất trong một ngày trong 7 tuần gần đây. Đồng Hryvnia đã mất 1,1% lên 25,6259 so với USD, mức thấp nhất trong 11 tháng vừa qua.

Tham nhũng trắng trợn

Người tiền nhiệm của Abromavicius cũng tỏ ra thất vọng về cải cách và đã ra đi. Sau đó ông tiếp quản và là một trong số các công dân nước ngoài đang làm việc trong chính phủ tham gia soạn thảo các chương trình cải cách thúc đẩy nền kinh tế đi lên. Trong đơn từ chức ông cáo buộc các quan chức tìm cách giành quyền kiểm soát dòng vốn cung cấp cho việc sản xuất của công ty năng lượng quốc gia NAK Naftogaz Ukrainy, cũng như các doanh nghiệp nhà nước tại các ngành công nghiệp quốc phòng. Họ gây áp lực đối với ông bằng cách dùng chiến thuật đe dọa an ninh đến gia đình ông.

“Đội ngũ của tôi và bản thân tôi không muốn bao che cho nạn tham nhũng trắng trợn, hoặc biến chúng tôi thành những con rối giống như chính phủ kiểu cũ nhằm kiểm soát tài chính công. Nó không chỉ là thiếu sự hỗ trợ hoặc ý chí chính trị mà những bước này nhằm làm tê liệt những kế hoạch cải cách của chúng tôi”.  Abromavicius nói với các phóng viên.

Svyatoslav Tsegolko phát ngôn viên của Poroshenko nói rằng “không thể ngay lập tức đưa ra nhận xét về Abromavicius qua điện thoại.” Đảng của tổng thống muốn bổ nhiệm Vitaliy Kovalchuk hiện là Phó Chánh Văn phòng thứ nhất của Văn phòng tổng thống Ukraina làm Phó Thủ tướng phụ trách về các vấn đề kinh tế, theo tờ Unian dẫn lời ông Igor Kononenko một trong những nhà lập pháp bị Abromavicius cáo buộc. Kononenko gọi những cáo buộc của Abromavicius là dối trá.

Sự khác biệt về văn hóa vùng

Đại sứ Mỹ tại Kiev ông Geoffrey Pyatt,  mô tả Abromavicius là “một trong những nhà vô địch vĩ đại trong Chính phủ Ukraina về cải cách.” Trong tuyên bố chung của Đại sứ Pyatt và tám đại sứ khác bày tỏ sự thất vọng khi Abromavicius từ chức đồng thời nói rằng những cải cách của Abromavicius thực sự đã đạt được kết quả cũng như thúc đẩy sự cởi mở và minh bạch. “Điều quan trọng là các nhà lãnh đạo Ukraina đã đánh giá sự việc trong phạm vi hẹp theo địa phương, đặt ra sự quan tâm làm cản trở tiến bộ khi quốc gia bị trì trệ trong nhiều thập kỷ qua và tiếp tục cản trở những cải cách quan trọng”. Tuyên bố chung viết.

Những nỗ lực của Ukraina trong việc đấu tranh với tham nhũng đã mang lại một số tiến bộ vào năm ngoái, theo báo cáo của Tổ chức Minh bạch Quốc tế đưa ra trong tháng 1-2016 nói rằng xã hội dân sự, các nhà báo và người tố giác hoạt động hiệu quả hơn so với quan chức. Ukaine có chỉ số tham nhũng 130/168 quốc gia theo đánh giá của cơ quan giám sát có trụ sở tại Berlin, ngang bằng Iran và Cameroon.

Tiếp tục đấu tranh

Thủ tướng chính phủ Ukraina Arseniy Yatsenyuk sẽ trình bày báo cáo trước Quốc hội vào ngày 15-2 trong đó có nói về kết quả chống tham nhũng cùng hiệu suất làm việc của nội các và sẽ được cơ quan lập pháp đánh giá. Trong cuộc bầu cử vào năm 2014 đảng của Thủ tướng đã thắng lớn nhưng sau đó chỉ dành được 1% cử tri ủng hộ. Người dân Ukraina đã trút sự thất vọng vì cải tổ chậm chạp sự vỡ mộng ngày càng tăng sau cuộc cách mạng.

Trong cuộc họp chính phủ hôm nay ông Yatsenyuk nói rằng Chính phủ phải đẩy mạnh chương trình cải cách, Bộ tài chính đã lên tiếng ủng hộ tuyên bố này.

“Chúng tôi sẽ tiếp tục chiến đấu, thúc đẩy mạnh mẽ cải cách miễn là chúng ta đồng lòng”, Thứ trưởng Bộ Tài chính Artem Shevalev viết trên Facebook.

Đức Dũng