Hàng nghìn người sành ăn khắp hành tinh khẳng định, rằng trên thế giới chỉ có duy nhất một loại tương ớt đó là Sriracha. Mỗi ngày, dây chuyền sản xuất cho ra đời 70 nghìn chai. Hỗn hợp ớt, đường, muối và tỏi mang trong tên của nó thành phố biển Thái Lan Si Racha, nơi mà các nhà hàng địa phương cho thực khách chấm cùng sản vật biển. Thế nhưng Sriracha lại được một người đàn ông rất đỗi bình thường với số phận đầy dông tố mang đến cho thế giới.

Hiện nay người đàn ông tuổi bẩy mươi David Tran vui thích giúp người anh em ruột của mình ở nông trại phía nam Sài Gòn, nơi chuyên trồng ớt. Tại Việt Nam tương ớt là thứ gia vị của rất nhiều món ăn.

Năm 1978 khi chính quyền cộng sản Việt Nam bắt đầu chống thiểu số kiều dân China- thường được gọi là người Hoa, thường sinh sống chủ yếu bằng nghề buôn bán và dịch vụ- bằng những chiến dịch cứng rắn, cựu thiếu tá quân đội Việt Nam Cộng hòa cùng với ba nghìn người khác cùng gốc tích đã lên chiếc tầu chở hàng của Đài Loan sang Hongkong. Con tầu mang tên Huey Fong. Tại vùng đất thuộc địa của Anh ngày đó ông ta và cả gia đình được đưa vào trại tạm giữ và sau đó nhận được qui chế tị nạn ở Mỹ.

Ngay từ năm 1980 đã bán những xô hỗn hợp gia vị của mình cho các nhà hàng ở khu phố Tầu tại Los Angeles. Và nó sớm trở thành thứ không thể thiếu trong các món súp Tầu nhưng cũng của cả hamburger. Cái vị cực cay của nó hết sức lý tưởng với các loại thịt đỏ cũng như đủ thứ đồ ăn Á Âu khác.

Khi người đàn ông Việt gốc Hoa cân nhắc đặt tên cho công ty của mình, ông ta nhớ tới con tầu đã đưa mình và gia đình rời khỏi mảnh đất đã sinh ra. Trong phù hiệu của công ty, hãnh diện trên từng chai tương, chúng ta tìm thấy con gà trống. Ông Tran sinh năm 1945 mà theo tử vi China là năm con Gà.

Trong vòng 35 năm qua David Tran đã biến cái nghề khiêm tốn ban đầu của mình thành nhãn hiệu nổi tiếng thế giới. Từ tháng một đến tháng mười hai năm 2012 công ty của ông Tran đã bán 20 triệu chai tương ớt. Theo nhật báo Los Angeles Times (LAT) sau đó hai năm doanh thu của tương ớt xịn đã lên tới 80 triệu Mỹ kim (khoảng 1,9 tỉ korun Séc).

Năm 2009 tạp chí chuyên ngành ẩm thực danh tiếng Bon Appétit đã trao cho sản phẩm tương ớt của người đàn ông tị nạn Việt Nam danh hiệu Hương vị của năm. Trong khi đó công ty chỉ có tám nhân viên và tất cả đầu là thành viên gia đình ông Tran.

“Tôi đã không còn đếm, là đã nhận được bao nhiêu lời đề nghị bán công ty. Nhiều đề nghị hết sức đáng chú ý. Nhưng gia đình tôi quan tâm chủ yếu, để sao cho tương ớt giữ được hương vị đặc biệt. Tôi không dám chắc, là những công ty lớn cũng muốn như thế,” ông Tran giải thích.

Nhưng ông Tran không bao giờ đăng ký bản quyền thương hiệu cho thứ tương ớt được ưa chuộng không có bất kỳ hóa chất bổ xung nào. Và kết quả? Các công ty khác cũng có thể tha hồ sử dụng nhãn hiệu tương ớt. Và họ đã làm như vậy. Trong khi đó có công ty thì hợp tác với ông Tran, công ty khác thì không. Nhiều nhà sản xuất hàng thực phẩm, từ hãng tương lừng tiếng Heinz cho tới mạng lưới đồ ăn nhanh Subway và Pizza Hut, đều đã chiếm lấy tương ớt nổi danh và đưa ra thị trường các loại sản phẩm ăn theo. Hiện nay có thể mua được cả son đánh môi, bia, kẹo socola hay rượu vodka có vị sriracha.

Và đó mới chỉ là mở đầu. Hàng loạt sriracha bắt chước khác đang ra đời. Thậm chí cả công ty Mỹ cổ truyền của dòng họ nhà Mcllheny ở Louisiana từ năm 1868 đã sản xuất loại tương ớt từ ớt, dấm và muối, mà cả ở nước ta (Cộng hòa Séc) cũng được biết đến với tên tabasco, đã trình làng với thiên hạ phiên bản sriracha của mình.

David Tran không đòi hỏi từ những người làm nhái sản phẩm của mình bất kỳ khoản lệ phí tác quyền nào, những món tiền lớn. Ông ta không cảm thấy tiếc, là đã không sở hữu cho thứ gia vị của mình thương hiệu: công ty của ông ta đã đăng ký kiểu dáng cho chiếc chai nhựa trong với nắp xanh lá cây và biểu tượng đỏ với hình con gà trống, mà vì thế rất dễ tìm trong tủ lạnh.

“Ai cũng muốn tôi ra tay. Rất nhiều luật sư đã tìm tới tôi, đề nghị sẽ đại diện cho tôi và đệ đơn kiện. Nhưng tôi nói với họ, rằng hãy bỏ qua chuyện đó,” David Tran chia sẻ với phóng viên Los Angeles Times.

Theo ông Tran, sự hiện diện khắp nơi của các loại hàng nhái chỉ quảng cáo thêm cho sản phẩm xịn của mình, mà hơn nữa hoàn toàn miễn phí. Ông Tran thú nhận, rằng chưa bao giờ bỏ một xu ra để quảng cáo.

Thậm chí nghi lễ hàng ngày của ông ta, là ngồi vào bàn và qua máy tính tìm trên internet những sản phẩm mới nhất bắt chước ý tưởng sriracha. Hơn nữa ông ta còn có trong tay quân bài tủ khác nữa. Bất chấp vô vàn những thứ đồ nhái, theo những khảo sát mới nhất trong người tiêu dùng không chỉ ở Mỹ, thì tương ớt sriracha của ông Tran là ngon nhất không ai cạnh tranh được. “Chúng tôi đã thiết lập chuẩn cao nhất,” David Tran nói.

D.Nguyen (theo Novinky, TTM)

 

• Quán bar Sài Gòn: Disneyland của các ông Tây nghỉ hưu
• Cây cầu “Anh Tèo Sài Gòn”...
• Người Việt và những chấn thương tâm lý thời hiện đại
• Vua tương ớt gốc Việt hơn 30 năm 'nhuộm đỏ' nước Mỹ như thế nào?
• Chuyện ly kỳ về doanh nhân giàu nhất Sài Gòn xưa
• Sài Gòn sẽ hết ngập sau 5 năm nữa nếu có thêm... 66.820 tỉ đồng