Với những lời lẽ khoa trương của Tổng thống Vladimir Putin về chủ nghĩa dân tộc Nga và tự lực kinh tế, nhưng ông đang bị hạn chế một cách đáng ngạc nhiên để phản ứng với hành động của Ủy ban Châu Âu trong việc chống lại Gazprom.

Quyết định của Ủy ban châu Âu buộc tội Gazprom độc quyền chống lại tập đoàn năng lượng Nga đã làm Ngoại trưởng Nga Sergei Lavrov phản ứng ngay lập tức. Ông lớn tiếng phản đối Liên minh châu Âu đã thay đổi các quy tắc ở giữa dòng. Tuy nhiên Liên minh châu Âu đã cố gắng gửi thông điệp khác đến Nga: Các quy tắc quan trọng và Gazprom không ngoại lệ với quy tắc này.

Tập đoàn khí đốt Gazprom đã lạm dụng vị trí thống lĩnh thị trường để tính giá cao quá mức cho một số khách hàng. Là công ty nhà nước với ý nghĩa về địa chiến lược, Gazprom không còn là công ty kinh doanh thuần túy. Ngoài ra vì số tiền phạt tiềm năng rất lớn – lên đến 10 phần trăm doanh thu toàn cầu của công ty – những cáo buộc chống độc quyền chưa có hồi đáp.

Tuy nhiên, ông Putin sẽ phải đáp lại tại một thời điểm khi năng lượng và sự lựa chọn cho kinh tế của đất nước đến điểm giới hạn. Ông đã phớt lờ sự cảnh báo của Liên minh châu Âu – Nga không thể dùng Ukraine để viết lại luật pháp Quốc tế.

“Lời tuyên bố buộc tội của Ủy ban” tập trung vào việc Gazprom sử dụng phân vùng thị trường, vốn đòi hỏi khí chỉ được sử dụng trong các nước mua và nghiêm cấm việc Gazprom bán lại. Phân biệt lãnh thổ hay khách hàng là vi phạm về luật cạnh tranh của Liên minh châu Âu khi Gazprom đã trực tiếp bán giá cao hơn đối với năm quốc gia EU – Bulgaria, Estonia, Latvia, Lithuania và Ba Lan.

Tuy nhiên Nga khẳng định vì Gazprom là một doanh nghiệp nhà nước, các quy tắc cạnh tranh của châu Âu không thể áp dụng. Thay vào đó, là một công ty “chiến lược” (theo chỉ định của chính phủ Nga), Liên minh châu Âu và Nga cần phải giải quyết các cáo buộc trên cấp độ liên chính phủ – không phải qua quá trình quy định thông thường.

Sự định rõ (phân loại) Gazprom là công ty chiến lược đã tồn tại theo luật pháp Nga trong nhiều năm. Sự phân loại đã được tạo ra để làm khó khăn đối với nhà đầu tư nước ngoài khi họ muốn mua cổ phiếu nhằm chi phối hàng chục ngành công nghiệp trong nước của Nga, bao gồm năng lượng, công nghệ và tài nguyên thiên nhiên. Tuy nhiên thuật ngữ này không có ý nghĩa về mặt pháp lý tại nước ngoài và không thể thuyết phục được Ủy ban để bãi bỏ những lệ phí.

Hóa ra Gazprom đã và đang tìm kiếm tình trạng đặc biệt tại châu Âu trong nhiều năm qua. Nhưng không có kết quả. Bộ phận lập pháp về năng lượng của EU (EU Third Energy Package) năm 2009 yêu cầu tách riêng các nhà cung cấp năng lượng châu Âu và các nhà phân phối. Yêu cầu này sẽ hạn chế mô hình kinh doanh và sự thao túng của Gazprom tại châu Âu. Tập đoàn năng lượng không muốn chia sẻ các đường ống dẫn khí của họ với các công ty khác. Cuối cùng Moscow đã từ chối phê chuẩn hiệp ước hiến chương năng lượng và trong năm 2014 đã đệ đơn yêu cầu tham vấn Tổ chức Thương mại Thế giới, nhưng không có sự thay đổi rõ ràng trong chính sách.

Căn cứ vào hành động trước đó của Liên minh châu Âu, Ủy ban chứng tỏ sẽ không có sự nhân nhượng về sự vi phạm của Gazprom.

Các cáo buộc chống lại Gazprom được xác nhận những sai phạm ngày càng rõ ràng trong cuộc khủng hoảng Ukraina. Nước Nga ngày càng xa cách trong việc tích hợp vào nền kinh tế toàn cầu so với niềm tin ban đầu. Mối quan hệ này chỉ có thể được gỡ bỏ với chi phí tài chính đáng kể.

Trong thực tế, sự tùy chọn của Putin trên mặt trận năng lượng còn hạn chế. Tất nhiên ông có thể đe dọa Liên minh châu Âu với con bài cắt nguồn cung, như đã làm trong quá khứ. Nhưng điều đó cũng là con dao hai lưỡi khi tước đi nguồn thu nhập ngoại tệ của Gazprom hay của ngân sách Nga trong khi hiện nay lượng tài chính của họ rất eo hẹp. Lợi nhuận ròng của Gazprom đã giảm 70 phần trăm trong năm nay. Còn với nhà nước Nga đang phải đối mặt với lượng thâm hụt ngân sách khổng lồ và người lao động trong nước đang bất mãn về việc chậm thậm chí là không thanh toán lương, Putin không thể đủ khả năng để bù đắp vào lượng tiền thiếu hụt, ông ta sẽ không thể để mất nhiều tiền hơn nữa.

Putin cũng đang theo đuổi thị trường thay thế cho khí đốt của Nga đó là sự khoa trương khi công bố thỏa thuận cung cấp khí đốt cho Trung Quốc trị giá 400 tỷ USD vào tháng 05 năm 2014. Tuy nhiên lợi nhuận ròng từ thỏa thuận này vẫn là dấu hỏi vì các bên không tiết lộ thêm bất kỳ thông tin cụ thể về giá.

Trong điều kiện thuận lợi việc xây dựng đường ống dẫn khí phải mất vài năm nữa mới hoàn thành. Có ý kiến cho rằng do lạm phát và sự suy giảm của đồng rub sẽ làm chi phí đội lên so với dự toán ban đầu nhiều lần. Trong ngắn hạn thị trường Trung Quốc không thể thay thế cho thị trường Châu Âu, khi hiện nay Eu là thị trường năng lượng chính của khí đốt Nga.

Những hạn chế tương tự đang tồn tại trong thị trường tài chính. Ví dụ Putin muốn khuyến khích các cá nhân và các công ty của Nga hoàn lại dòng vốn từ nước ngoài quay ngược lại Nga bằng lệnh ân xá được đề xuất. Sự hồi hương của các quỹ này – khi không cần kiểm tra tính hợp pháp về nguồn gốc – bỏ qua các khuyến nghị chống rửa tiền của lực lượng đặc nhiệm tài chính quốc tế (Financial Action Task Force). Nga không muốn để các tổ chức quốc tế có thẩm quyền xác định họ không tuân thủ quy định của lực lượng đặc nhiệm, vì vậy lệnh xá vẫn đang còn ở dạng dự thảo và số tiền của các tổ chức cá nhân Nga vẫn ở nước ngoài.

Bài học là rõ ràng  Nga là một phần không thể tách rời thị trường năng lượng và thị trường tài chính toàn cầu. Chỉ đến khi nào ông Putin có thể thuyết phục được các nước khác tin rằng Nga có một hệ thống cung cấp dựa trên luật pháp tốt hơn, có nghĩa ông ta sẽ phải tuân theo quy tắc chuẩn hiện tại.

Sự hợp nhất cần phải nhấn mạnh rằng không nên đánh đồng với sự răn đe. Ông ta sẵn sàng hành động bằng sự thách thức công khai đối với các chuẩn mực quốc tế, bất chấp hậu quả kinh tế như thế nào. Đòn bẩy chính của Putin vẫn dùng là kiểm soát mức độ bạo lực ở Ukraine – thế giới luôn phải nghe ngóng khi tình hình đang bị các cuộc chiến đấu chuẩn bị đe dọa hay các cuộc chiến đấu đang xảy ra.

Có thể Putin không có chiến thắng thực sự, tuy nhiên ông ta đang viết lại các quy tắc của trò chơi – về an ninh, năng lượng, thương mại hoặc tài chính. Nếu không ông ta sẽ liên tục phản ứng đối với những luật lệ nếu Nga không có vai trò trong việc soạn thảo.

Ủy ban châu Âu đã cảnh báo Putin rằng một chiến thắng là một điều quá xa vời.

Theo Reuters

 

• Ukraina đã tiết lộ "Kế hoạch B" trong trường hợp chấm dứt vận chuyển khí
• Tòa án Luân Đôn đã đưa ra một quyết định quan trọng là: Tịch thu tài sản của Gazprom
• LAN MAN ĐÔI CHUYỆN ĐẦU NĂM MỚI
• Poroshenko: chế độ Yanukovych đã để lại cho Ukraina một khoản nợ trị giá 54 tỷ đô la
• Trump - ЕС, hai lựa chọn: Hoặc hàng ngày đếm lỗ hoặc đóng dự án "Nord Stream-2"
• Cái giá phải trả của sự sáp nhập Crưm