Ông Putin không mất nhiều thời gian để làm phương tiện truyền thông phương Tây mất tập trung vào Ukraina. Kremlin đã lái dư luận sang một hướng khác sau khi Nga bắt đầu chiến dịch can thiệp quân sự vào Trung Đông để chống lưng cho Tổng thống Bashar al-Assad đang nguy ngập. Thế giới gần như lãng quên Ukraina. Nhiều chuyên gia cho rằng không nên có điều này. Hãy chú ý “Ukraina mới là mấu chốt trong cuộc chiến chống ngoại xâm của loài người trong thế kỷ 21”.

Trong vài tháng qua Tổng thống Nga Vladimir Putin luôn bận rộn để đào sâu thêm vũng lầy ông mới tạo ra ở Đông Âu. Một báo cáo từ Liên Hợp Quốc công bố vào tháng 11 đã nêu chi tiết mức độ thiệt hại mà cuộc chiến tranh ủy nhiệm do những người ly khai tại miền Đông Ukraina thực hiện cho Nga đã biến nước này thành bãi chiến trường với những xác chết của người Ukraina. Hơn 9.000 người đã thiệt mạng kể từ mùa xuân năm 2014 sau khi phiến quân do Nga hậu thuẫn bắt đầu chiến đấu chống lại Kiev để  “giành độc lập” và khoảng 20.000 người bị thương. Chỉ trong tháng Tám đến ngày 15/11/2015 có 47 thường dân thiệt mạng và 131 người bị thương. Với con số hơn 9000 người bị thiệt mạng đang tiến gần tới con số 13000 người thiệt mạng trong cuộc chiến tranh tại Kosovo.

Mặc dù ông Putin luôn khăng khăng tuyên bố lực lượng bộ bình Nga không hỗ trợ phiến quân ly khai, tuy nhiên Liên Hợp Quốc và các tổ chức khác đã chứng minh ngược lại. Binh lính từ Nga, đạn dược, vũ khí tiếp tục chảy vào Donbass. Ngay cả sau khi hai Hiệp định Minsk yêu cầu phải kết thúc cuộc chiến giữa ly khai và lực lượng chính phủ, nhưng Nga có vẻ đã “thất bại” trong việc “thuyết phục” ly khai để thực hiện thỏa thuận này.

Tại sao Putin “thất bại” trong việc “thuyết phục” phiến quân? Đó là vì sự hỗ trợ chính trị trong nước đối với ông ta rất lớn, kể cả những biện pháp trừng phạt từ phương Tây làm nước Nga khó khăn hơn cũng không thấm tháp gì so với sự ủng hộ của cử tri trong nước. Vì vậy ông Putin không có động cơ để giảm bớt căng thẳng ở miền đông Ukraina. Những gì ông Putin muốn là biến cuộc xung đột này thành xung đột đóng băng để tiếp tục làm Ukraina suy yếu về kinh tế và bất ổn về chính trị.

Hiện tại miền Đông Ukraina vẫn còn tơi tả, Ukriane vẫn trên bờ vực vỡ nợ và Nga sẵn sàng đẩy quốc gia này tới bờ vực phá sản. Vào mùa thu Putin đã ra lệnh cho Bộ trưởng Tài chính phải đưa Kiev ra tòa vì một khoản vay trái phiếu 3 tỷ usd. Thủ tướng Nga Dimitry Medvedev ám chỉ Kiev là kẻ lừa đảo và cáo buộc Thủ tướng Chính phủ Ukraina là kẻ ăn cắp tài sản của Nga. Ông nói “chúng tôi sẽ đưa họ ra tòa. Chúng tôi sẽ tuyên bố họ phá sản vì không trả nợ cho chúng tôi, chúng tôi sẽ phong tỏa tất cả các nghĩa vụ của Ukraina”.

Điều tất yếu Putin và Medvedev sẽ không thừa nhận vì cuộc chiến tranh kéo dài khiến GDP suy giảm, họ cũng không nhắc đến nước Nga đã không hậu thuẫn thỏa thuận tái cơ cấu nợ sẽ giúp IMF cứu trợ 17 tỷ usd cho Ukraina khi nước này trong tình trạng ngân khố trống rỗng.

Ukraina vẫn đang oằn mình chịu đựng sự bất ổn chính trị. Điều đó được khẳng định rõ khi Phó tổng thống Mỹ Joe Binden đã đến Kiev vào đầu tháng này, ông nói “tham nhũng đang ăn mòn đất nước, nó như một căn bệnh ung thư”. Đó là Washington đã thất bại trong việc hậu thuẫn chính phủ để chống lại tham nhũng, nhiều nhà đối lập tự hỏi liệu Tổng thống Petro Poroschenko có ý chí và nghị lực để ban hành các biện pháp cần thiết để thực hiện điều này hay không? Theo một cuộc thăm dò vào tháng Tám, chỉ có 3% người Ukraina là hài lòng cho rằng đất nước đang đi đúng hướng; Trong khi đó có rất nhiều người chiếm tới hơn một nửa số người được hỏi nói rằng chính phủ của cựu Tổng thống Viktor Yanukovych chống tham nhũng tốt hơn so với chính phủ hiện tại.

Cụ thể là: Chính trị Ukraina là một mớ hỗn độn. Nhưng điều này không thể làm các nước rời bỏ Ukraina, nhất là trong thời gian này. Nếu Kremlin thành công trong việc gây bất ổn ở Ukraina, họ sẽ thành công trong việc tạo nên mối nguy cơ đe dọa đến an ninh của Balan, nước đồng minh của Mỹ và nằm trong khối Nato, cũng như phần còn lại của châu Âu: Putin chỉ cần tuyên bố có thể “giải quyết”.

Đây chính là lý do tại sao Washington và Brussels không thể đứng nhìn và cho phép Nga đánh lạc hướng sang Trung Đông trong khi ông ta đã tàn phá ở Đông Âu và có thể quay lại bất kỳ lúc nào. Cho đến nay, phương Tây đã mở rộng lệnh trừng phạt chống lại nước Nga, lần trừng phạt gần đây nhất là trong tháng 12, tuy nhiên các vết rạn nứt đang bắt đầu xuất hiện giữa các nước đồng minh. Một số nước thậm chí còn đưa ra ý kiến đòi dỡ bỏ lệnh trừng phạt Nga khi cho rằng họ đang có hành động thiết thức ở Syria “tiêu diệt IS”. Một ý tưởng Putin sẽ không cần đắn đo mà sẽ nắm lấy làm lợi thế cho mình.

Kết luận cuối cùng phương Tây không được để Nga chuyển hướng dư luận sang Syria mà lãng quên Ukrane. Một điều quan trọng nhất: Phương Tây phải nhớ đến Ukraina.

Trọng Nghĩa