Tổng thống Nga Vladimir Putin và người đồng cấp Thổ Nhĩ Kỳ Recep Tayyip Erdogan cùng cam kết sẽ phục hồi quan hệ sau cuộc họp đầu tiên diễn ra ngày hôm nay kể từ khi Ankara bắn hạ một máy bay chiến đấu của Nga cuối tháng mười một hồi năm ngoái.

Chuyến thăm Saint Petersburg – Nga của Tổng thống Erdogan cũng là chuyến công du nước ngoài đầu tiên kể từ sau cuộc đảo chính chống lại ông bị thất bại vào tháng trước. Dẫn đến cuộc thanh trừng các đối thủ trên diện rộng và làm quan hệ giữa Thổ Nhĩ Kỳ với phương Tây trở nên ảm đạm.

“Chúng tôi đã trải qua thời điểm rất phức tạp trong mối quan hệ hai nước. Chúng tôi và người bạn Thổ Nhĩ Kỳ rất muốn vượt qua những khó khăn này,” ông Putin phát biểu trước báo giới tại một cuộc họp báo chung.

Ông khẳng định cả hai nước sẽ phải “tích cực hành động” và “mất một thời gian” để trở thương mại trở lại như cũ sau khi Moscow trừng phạt kinh tế đối với Ankara. Tuy nhiên cả hai bên đều cho rằng việc quan trọng là muốn khởi động lại dự án năng lượng lớn đã bị ảnh hưởng bởi cuộc khủng hoảng.

Ông Erdogan cho biết hy vọng mối quan hệ sẽ trở nên “vững chắc hơn” đồng thời nhấn mạnh tầm quan trọng trong quan hệ hai nước và đã được thể hiện qua lời đề nghị của ông Putin hỗ trợ ông sau cuộc đảo chính.

“Chúng tôi sẽ đem lại mối quan hệ trở lại như cũ thậm chí còn tiến xa hơn nữa,” ông nói.

Sau vụ bắn rơi máy bay quan hệ hai nước trở nên căng thẳng. Nhưng vào cuối tháng Sáu sau khi ông Putin chấp nhận lá thư của ông Erdogan quan hệ hai nước đã phần nào nồng ấm hơn. Đặc biệt sau cuộc đảo chính thất bại vào ngày 15-7 phương Tây lo ngại Thổ Nhĩ Kỳ có thể xích lại gần Moscow. Động thái này được thể hiện bằng sự thẳng thừng của lời tuyên bố thẳng thừng từ ông Erdogan “tôi cảm thấy thất vọng từ Hoa Kỳ và Liên minh châu Âu”. Trong khi đó Tổng thống Putin là một trong những nhà lãnh đạo đầu tiên gọi điện đề nghị hỗ trợ cho ông Erdogan sau cuộc đảo chính cũng như không lên tiếng về vụ đàn áp đối lập giống như các nhà lãnh đạo phương Tây.

Hai nước sẽ bình thường hóa thương mại?

Quan hệ giữa hai cường quốc Nga – Thổ Nhĩ Kỳ, đang tranh giành ảnh hưởng trong khu vực biển Đen và Trung Đông có lịch sử phức tạp. Tuy nhiên trước khi cuộc khủng hoảng máy bay, Moscow và Ankara đã kiềm chế tranh chấp về vấn đề Syria và Ukraina nhằm tránh tổn hại đến sự hợp tác như đường ống dẫn khí đốt TurkStream sang châu Âu và một nhà máy điện hạt nhân Nga xây dựng ở Thổ Nhĩ Kỳ.

Cùng với những dự án bị đình trệ, thương mại giữa hai nước từ tháng Một đến tháng năm sụt giảm tới 6,1 tỷ USD và số lượng người Nga đi du lịch đến Thổ Nhĩ Kỳ giảm 93%. Với triển vọng nền kinh tế Thổ Nhĩ Kỳ bị suy giảm đồng thời Nga đang sa lấy trong cuộc khủng hoảng kinh tế do giá dầu thấp và lệnh trừng phạt từ phương Tây vì Ukraina, nên cả Tổng thống Erdogan và Tổng thống Putin đều muốn thương mại hai nước trở lại bình thường.

Tổng thống Erdogan nói rằng ông muốn nhìn thấy các dự án TurkStream “thực hiện càng nhanh càng tốt”, trong khi Tổng thống Putin cho biết việc xây dựng có thể bắt đầu “trong thời gian sớm nhất ” và việc phục hồi mối quan hệ thương mại sẽ được thực hiện theo “trình tự”.

Nhà lãnh đạo Thổ Nhĩ Kỳ cũng khẳng định hai bên một lần nữa nhắm mục tiêu kim ngạch thương mại đầy tham vọng lên đến 100 tỷ USD vào năm 2024.

Tuy nhiên Bộ trưởng Kinh tế Nga Alexei Ulyukayev nói với phương tiện truyền thông “để phục hồi lại mức độ thương mại trước khủng hoảng phải cần đến quãng thời gian 2 năm”.

Rào cản Syria

Mối quan hệ nồng ấm trước đây giữa Thổ Nhĩ Kỳ  và Nga được xây dựng trên một tình bạn của hai người đàn ông đầy cứng rắn. Nhưng sau những cáo buộc từ phía ông Putin dành cho ông Erdogan về việc thu lợi từ những phi vụ buôn bán dầu bất hợp pháp với nhóm Nhà nước Hồi giáo sẽ làm mất nhiều thời gian để hâm nóng quan hệ của hai người đầy nam tính. Hai Tổng thống cũng gặp rào cản lớn đang chia rẽ họ – Cuộc nội chiến ở Syria.

Tổng thống Putin và Tổng thống Erdogan nói rằng họ sẽ bắt đầu thảo luận về cuộc xung đột sau buổi họp báo. Đồng thời nhà lãnh đạo Nga nhấn mạnh cả hai bên đã cam kết tìm ra một giải pháp hòa bình.

Hiện nay Nga đang tiến hành một chiến dịch ném bom hỗ trợ cho Tổng thống Bashar al-Assad trong khi đó Thổ Nhĩ Kỳ quyết liệt đòi Tổng thong Syria phải ra đi.

Trước cuộc đàm phán ông Erdogan khẳng định trong một cuộc phỏng vấn với giới truyền thông Nga rằng Assad vẫn phải ra đi, điều mà ông Putin phản đối quyết liệt. Tuy nhiên ông lưu ý cuộc xung đột hiện nay có thể trở thành tâm điểm cho sự hợp tác mới giữa hai bên.

Đức Dũng (theo AFP)