Lâu lắm mới có bài viết ôn về thời xửa thời xưa. Với ngòi bút sắc nét mộc mạc tác giả lột tả những hoàn cảnh xã hội và quy luật muôn đời gần như không thay đổi. Bài viết vừa hài hước, vừa nói lên sức mạnh của vật chất, thêm chút gì đó gợn gợn cho thời kim tiền. Cám ơn Lão Râu “Cu Xơ Mích”

Hồi mình còn bé tí, có lần ông cụ nhà mình mừng tuổi cho mười đồng, tờ tiền to nhất lúc bấy giờ, màu đỏ đỏ. Năm đó cụ được thưởng nhiều do lo được cho cơ quan một công trình xây dựng ở đâu đó tận Thái Nguyên. Hồi đó mười đồng có khi phải như cả triệu đồng bây giờ, và được mình cất đi dành mua sách vở.

Tờ mười đồng đó, thấy các anh lớn gọi là tờ “Cụ mượt”, chẳng hiểu sao lại gọi thế. Người thì bảo, do tóc “ông cụ” được in chân dung trên đó trông mượt mà. Người khác thì bảo, là cầm tờ tiền bằng giấy xốp xốp, âm ấm, nhưng vuốt ve lên nó, thấy dễ chịu và “mượt”.

Nôm na là nếu bây giờ có ai cho mình 100 đô-la Mỹ, thì cầm thấy cũng “mượt” như vậy, và bất cứ “cụ” nào dù là Benjamin Franklin hay Sác Đờ Gôn, dù là Lê-nin hay Mao Trạch Đông, miễn đem trao đổi được lấy hàng hóa theo quy luật “tiền hàng tiền” thì mình thấy “mượt” tất.

Cái “mượt” đó nó dịu dàng, ve vuốt con tim và khối óc mỗi người chúng ta, ấm áp, thật là đê mê. Vì thế nên mới có chuyện nghe tiếng đếm tiền xu xủng xoẻng đã đủ sướng, chứ chưa kể mình có tiền thật.

Lại mấy anh lớn hồi đó mỗi lần đi tán gái, chỉ có một cái áo pô-pơ-lin pha ny-lông trắng muốt và gần như trong suốt, ở trong phải đệm thêm cái may-ô hai dây của hãng Dệt kim Đông Xuân là chuẩn. Đi từ làng này sang làng khác, đường làng rõ là bụi nên để chống bẩn cổ áo, phải lót cái khăn mùi xoa. Áo bỏ trong cái quần pho màu be be nhạt nhạt, hoặc mãi sau này có chất tít-xuy oách hơn hẳn. Sau năm 1975 anh nào có đôi Sambo bằng mút xốp mang trong “nước Sài Gòn” ra thì ôi thôi là kinh hoàng. Đôi dép cứ cót két, cót két dưới chân, oách nhất làng.

“Phụ tùng” đi theo chàng thường là bút Kim Tinh Trung Quốc nắp vàng, giắt trên túi áo. Đồng hồ, cũng đồ đi mượn, Mô-va-đô có, Ô-mê-ga cũng có, có cả Pa-li-ốt của Liên Xô to kệnh… Anh nào hút thuốc thì còn có bật lửa, cũng có thể đem ra mà trọe gái được.

Hàng khủng đi kèm còn có cái đài bao da đeo bên cạnh hông. Anh nào tầm trung úy thì lương cũng khủng và đài thì đương nhiên có, đeo đến nhà nàng, mở “đài ta” lên nghe, nhân tiện tuyên truyền cho bố nàng luôn về đường lối, chính sách của Đảng và Nhà nước, về tình hình chiến sự trong Nam và triển vọng hòa bình sắp tới.

Bọn trẻ con ra sờ sờ vào cái đài, đứa khác thì kính coong bấm chuông xe đạp ngoài thềm. Trong nhà, cô lo lắng nhắc các cháu đừng nghịch xe của chú, chốc chú còn về, còn chú thì mỉm cười độ lượng.

Chú nào chủ đài chủ xe ở nhà thì lo ngay ngáy. Lo nhất bị thanh niên trai làng nó ghét, nó rình nó ném cả người lẫn xe xuống ao thì bỏ mẹ chứ đùa à. Nhưng thế chưa hết. Chú chủ đài mà không kiểm tra kỹ, bộ pin Con Thỏ đã gần cạn, báo hại “diễn viên” đi diễn mà đài cứ ọ ẹ, nhỏ dần rồi tắt ngúm thì nó về nó chửi cho cũng đến chết.

Về phương tiện đi lại, thì tiêu chuẩn hồi đó là xe đạp Thống Nhất hoặc Phượng Hoàng là kinh khủng rồi. Cái xe Phượng Hoàng hồi đó, có cái đèn pha to đùng đằng trước, buổi tối đạp cái đi-na-mô rên lên vo vo, đèn lấp loáng trên đường đê. Vùng quê ven đô Hà Nội mà tối mò mò, nhìn về phía thành phố bên kia sông cũng không sáng rực như bây giờ. Phong trào hồi đó là phải trang trí cái xe đạp bằng một bông hồng rung rinh phía trước ghi-đông, trông rõ nên thơ, tuy hơi quê mùa nhưng lại rất… lãng mạn.

Đến thềm nhà nàng, còn phải kênh cái bánh sau lên, để cho cái líp nó kêu tanh tách vui tai thêm một tràng nữa, báo hiệu “hoàng tử bạch mã” đã đến.

Nhưng có liên quan gì đến “cụ mượt” nhỉ? Pô-pơ-lin trắng, may-ô cũng trắng, nên các chú phải có tờ “cụ mượt vía”, không tiêu mà để dành hết chú này đến chú khác mang đi. Gấp mấy tờ giấy cho vào trong cho dày, “cụ mượt” bọc ra ngoài cho vào túi áo ngực đã hoàn thành bộ cánh cho chú. “Cụ mượt” lấp ló sau làn vải trắng trong mờ, hiện rõ mà vẫn e ấp đủ kín đáo, khiêm tốn… thật là tinh tế. Hồi đó có chỗ nào tiêu tiền đâu, thành công thì rủ nàng ra bờ đê tâm sự, cũng toàn chuyện công điểm thóc giống, mạ non, ta thắng địch thua, Miền Bắc được mùa, Miền Nam thắng lớn… đến nhà thì có mấy cái kẹo toàn bột cho trẻ con, cùng lắm thì mời bố nàng được điếu Điện Biên bao bạc, Sông Cầu…

Bây giờ thanh niên không cần “cụ mượt” đút vào túi nữa, nhiều chú trông đẹp mã dùng iPhone 5, đi SH nhưng cầm chân giũ ngược lên chẳng có lấy được 100 nghìn đồng pô-li-me. Hóa ra chúng nó không đi mượn được, thì đã có dịch vụ cho thuê đồ để làm hàng với mấy cô bé tóc vàng hoe…

Thời nào cũng thế, không “cụ mượt” kiểu này thì “cụ mượt” kiểu khác…

Người lang thang cuối cùng.