Khi tham gia TPP thách thức về kinh tế, hoàn thiện khung khổ pháp luật, thể chế, các vấn đề xã hội và thu ngân sách là 4 thách thức lớn được Bộ Công Thương chỉ ra tại cuộc họp báo chiều nay (ngày 9/10/2015). Cụ thể:

Thứ nhất, việc cắt giảm thuế quan để thuận lợi hóa thương mại sẽ tác động đến nhiều ngành sản xuất của Việt Nam như nông nghiệp, ngành giấy, thép, ô tô…

Cụ thể, một số chủng loại nông sản mà Hoa Kỳ và một số nước khác trong TPP có thế mạnh, sẽ tạo nên sức ép cạnh tranh lớn khi thuế được đưa về 0%, trong đó nổi bật là thịt lợn và thịt gà.
Thứ trưởng Bộ Công Thương Trần Quốc Khánh nhận định: “Đây là những mặt hàng ta đã sản xuất được, nhưng sức cạnh tranh còn yếu”.
Một số nông sản khác cũng sẽ gặp thách thức nhưng ở mức độ nhẹ hơn, vì những sản phẩm này ta vẫn phải nhập khẩu với số lượng lớn, trong nước đã quen với sức cạnh tranh, đó là sản phẩm sữa, đậu tương, ngô và nguyên liệu sản xuất thức ăn gia súc.

Một số sản phẩm công nghiệp mà bạn hàng TPP có thế mạnh cũng có thể gây khó cho sản xuất của ta, như ngành giấy, thép, ô tô. Tuy nhiên, Bộ Công Thương cho rằng có cơ sở để cho rằng sức ép cạnh tranh là không lớn, vì sản phẩm của ta hướng đến phân khúc thị trường trung bình trong khi sản phẩm của các nước TPP thường hướng đến phân khúc thị trường cao cấp.

Một số sản phẩm các nước TPP có sản xuất, thuế nhập khẩu của ta đang được duy trì ở mức cao, nhưng việc hạ thuế 0% chủ yếu sẽ gây giảm thu thuế nhập khẩu là chính, không gây ra sức ép cạnh tranh, bao gồm: bánh kẹo, chất tẩy rửa, đồ trang sức, sản phẩm kim loại (chủ yếu là đồ bếp), điều hòa không khí, đồ nội thất, xe mô-tô phân khối lớn, rượu, thuốc lá.

Theo Bộ Công Thương, để vượt qua thách thức, nhất là trong lĩnh vực nông nghiệp – chăn nuôi, cần phải hết sức nỗ lực, đổi mới mô hình tăng trưởng và cơ cấu lại nền kinh tế. Đặc biệt coi trọng cơ cấu lại ngành nông nghiệp, tổ chức lại sản xuất, thúc đẩy ứng dụng khoa học – công nghệ… để sản phẩm nông nghiệp đủ sức đứng trên sân nhà.

Thứ trưởng Khánh cho biết, theo kết quả đàm phán, việc mở cửa thị trường trong một số lĩnh vực nông nghiệp, cũng sẽ được thực hiện theo lộ trình phù hợp để cơ cấu lại ngành nông nghiệp

Với các sản phẩm khác, giải pháp chủ yếu là kéo dãn lộ trình giảm thuế để có thời gian tái cơ cấu sản xuất trong nước, thúc đẩy đầu tư quy mô lớn và áp dụng công nghệ để nâng cao dần sức cạnh tranh.

Cũng theo Bộ Công Thương, việc mở cửa thị trường dịch vụ và đầu tư cũng sẽ không ảnh hưởng tới quyền chủ động của Nhà nước trong quản lý. Cụ thể, không ảnh hưởng tới quyền áp dụng các biện pháp quản lý không mang tính phân biệt đối xử, theo các tiêu chí minh bạch, áp dụng chung.

Thứ hai, TPP với các tiêu chuẩn về minh bạch và thuận lợi hóa cũng đặt ra những thách thức về hoàn thiện khung khổ pháp luật, thể chế. Tuy nhiên, đây là những tiêu chuẩn mà Việt Nam cần hướng đến nên Chính phủ sẽ chủ động xây dựng chương trình để thực hiện các tiêu chuẩn này.

Thứ trưởng Khánh cũng cho biết, để thực thi cam kết TPP, sẽ phải điều chỉnh, sửa đổi một số quy định pháp luật thương mại, đầu tư, đấu thầu, sở hữu trí tuệ, lao động, môi trường…

Thứ ba, thách thức về xã hội cũng đặt ra khi cạnh tranh tăng lên, có thể làm cho một số DN đặc biệt là DN vẫn dựa vào bao cấp của Nhà nước, DN có công nghệ sản xuất lạc hậu, sẽ rơi vào tình trạng khó khăn. Kéo theo đó là khả năng thất nghiệp trong một bộ phận lao động.

Tuy nhiên, Trưởng đoàn đàm phán TPP cho rằng phần lớn các nền kinh tế trong TPP không cạnh tranh trực tiếp với ta, nên ngoại trừ một số ít sản phẩm nông nghiệp, dự kiến tác động này là có tính cục bộ, quy mô không đáng kể và chỉ mang tính ngắn hạn.

Thứ tư, thách thức về thu ngân sách do tỷ trọng thu ngân sách từ thuế nhập khẩu đang giảm dần qua các năm, việc xóa bỏ thuế nhập khẩu lại được thực hiện theo lộ trình, nên về cơ bản sẽ không gây tác động lớn và đột ngột.

Bên cạnh đó, khi xóa bỏ thuế nhập khẩu theo lộ trình, thu từ thuế nhập khẩu có thể giảm nhưng bù lại, số thu từ các sắc thuế khác sẽ tăng lên do sản xuất, kinh doanh phát triển, bù đắp số thu mất đi từ thuế nhập khẩu, nhưng bù lại số thu từ các sắc thuế khác sẽ tăng lên do sản xuất, kinh doanh phát triển, bù đắp số thu mất đi từ thuế nhập khẩu, mà còn bổ sung thêm cho ngân sách nhà nước.

Với thuế xuất khẩu, Thứ trưởng cho biết do ta giữ lại thuế xuất khẩu đối với một số mặt hàng quan trọng như dầu thô, than đá, một số loại khoáng sản kim loại nên dự kiến tác động đến thu ngân sách sẽ không đáng kể.

Theo Trí thức trẻ