Bài viết của ông Tom Daschle người sáng lập và Giám đốc điều hành của The Daschle Group cũng là cựu lãnh đạo đa số trong Thượng viện Hoa Kỳ.

Điều thần kỳ đang xảy ra ở Ukraina. Tôi vừa  trở về trong chuyến đi ba ngày với tư cách là phó chủ tịch của Viện Dân chủ Quốc gia – một tổ chức được Quốc hội tạo ra  để giúp các nước đang phát triển xây dựng các tổ chức dân chủ mạnh mẽ hơn – Và thực sự xúc động khi tận mắt chứng kiến tinh thần của những người tôi được tiếp xúc khi họ đã trải qua cuộc sống bằng những biến động trong hai năm vừa qua.

Kể từ khi tuyên bố độc lập khỏi Liên Xô vào năm 1991, Ukraina đã đấu tranh mãnh liệt với những thách thức lớn cả trong và ngoài nước. Với tình trạng tham nhũng tràn lan, lãnh đạo chính trị yếu kém và nền kinh tế mong manh dễ vỡ đã ngăn cản những tiến bộ trong nước, sự can thiệp quân sự của Nga đã gây ra những biến động rất lớn, thậm chí cả sự mất mát của Crimea, một phần lãnh thổ rộng lớn của Ukraina hồi năm ngoái.

Nga tiếp tục hỗ trợ và cung cấp rất lớn về quân sự và kinh tế cho phiến quân ly khai tại tỉnh Donetsk và Luhansk dọc theo biên giới phía đông Ukraina. Tuy vậy, đến nay phương Tây đã thất bại trong việc đáp trả những hành động này. Đó là châu Âu và Hoa Kỳ đã không có sự nhiệt thành hỗ trợ nền kinh tế và quân sự to lớn cho Ukraina. Tuy nhiên, các lực lượng quân sự Ukraina kém tài trợ và trang bị lạc hậu đã gây ngạc nhiên cho cộng đồng quốc tế về những thành công của họ cũng như thể hiện sự quyết tâm đầy ấn tượng trước các nỗ lực can thiệp quân sự từ phía Nga.

Tôi đã gặp mặt các nhà cải cách can đảm trong Chính phủ, Quốc hội, xã hội dân sự và xác thực họ đang bắt đầu đặt nền tảng cho một nền dân chủ hiện đại. Đây là sự khó khăn ngay cả khi không có xung đột ở phía Đông và khi nền kinh tế đã đã được cải thiện. Chế độ của cựu Tổng thống Viktor Yanukovych (đã bị lật đổ bởi một cuộc cách mạng nổi tiếng vào năm 2014) đã để lại một di sản thương tâm. Ông ta đã chạy trốn và để lại cho những người dân Ukraina thừa hưởng một nền kinh tế mục rỗng, một quân đội rối loạn, yếu hèn và xã hội bần cùng hóa bởi nạn tham nhũng mang tính hệ thống.

Tuy nhiên, gần như một sự thần kỳ, người dân Ukraina đang đoàn kết từ trên xuống dưới để xây dựng lại đất nước của họ từ đống đổ nát. Các nghiên cứu mới nhất được khảo sát bởi  NDI (Viện Dân chủ quốc gia), khẳng định những gì tôi đã nghe và chứng kiến từ các nhà lãnh đạo trẻ như Hanna Hopko, tân chủ tịch của Ủy ban Đối ngoại; Sergii Leshchenko, một thành viên của Khối Petro Poroshenko; và Andriy Sadovyi, thị trưởng thành phố Lviv. Họ đều nhấn mạnh về những mong muốn và quyết tâm củng cố thêm sức mạnh “Cách mạng Trân giá trị” năm 2014, những giá trị đó sẽ không thay đổi và nó được thể hiện bằng sự đoàn kết tại Ukraina ngày hôm nay.

Một cách phổ biến họ nói với tôi rằng người dân Ukraina không sẵn sàng từ bỏ quyền của mình để quyết định tương lai của chính họ. Tuy nhiên những người lãnh đạo mà tôi đã nói chuyện đều nhấn mạnh họ và đa số người dân của đất nước đều muốn gia nhập châu Âu.

Phần lớn những nhà lãnh đạo được thay thế, họ là những người trẻ tuổi và mới chỉ được bầu vào tháng Mười năm ngoái. Họ được bầu ra để đấu tranh và loại bỏ nền tảng cũ, tham nhũng và trì trệ. Một số cải cách quan trọng đã được pháp luật thông qua như thay thế các nhân viên cảnh sát, cải cách chính sách năng lượng cũng như nhiều chính sách mới tiếp tục được xem xét kể cả ban hành những việc cần phải thực hiện.

Cho đến nay các liên minh cầm quyền phần lớn đã thống nhất để phối hợp cùng nhau hoạt động vì lợi ích quốc gia, mặc dù sự năng động đòi hỏi những quyết định khó khăn. Những thành công đã đạt được sẽ không thể thực hiện được nếu không có sự xuất hiện của một xã hội dân sự tràn đầy sinh lực mạnh mẽ và sự thận trọng của xã hội dân sự. Trong chuyến thăm của mình, tôi hiểu được phần nào sự trái ngược đó là Nga càng tiếp tục gây áp lực thì lại càng thúc đẩy những người Ukraina đoàn kết hành động cùng nhau để thay đổi. Họ đều hiểu rằng chỉ có đoàn kết mới vượt qua tất cả trở ngại để đạt được thành công và họ cũng hiểu rằng sẽ không bao giờ quay lại với quá khứ mặc dù có một số người kể cả những người đã bỏ phiếu cho phe đối lập đều có chút hoài niệm về thời kỳ ông Yanukovic.

Volodymyr Groysman Chủ tịch Quốc hội trẻ tuổi đã nhắc nhở tôi rằng người dân Ukraina đang phải trả một giá rất lớn vì dám theo đuổi cho tương lai mà họ mong muốn. Hơn 170 binh sĩ đã thiệt mạng và hơn 900 người bị thương, chỉ vì cái gọi hiệp định ngừng bắn đã được ký kết vào tháng Hai. Nhiều người, như ông giải thích, cuộc sống kinh tế tồi tệ hơn nhiều so với một năm trước đây. Khoảng 1,3 triệu người đã di tản, gấp hơn 20 lần số người Gruzia di tản sau cuộc xâm lược của Nga hồi năm 2008.

Hầu hết trong các cuộc trò chuyện những  người Ukraina đều cho rằng có vài nơi trên thế giới sự trợ giúp của Mỹ là cần thiết hơn hay xứng đáng hơn, nó sẽ có tác động nhiều hơn. Hoa Kỳ cung cấp hơn một tỷ USD để giúp Gruzia trong suốt thời gian họ cần – nguồn tài chính đó đã có tác động tích cực để George có ngày hôm nay. Như vậy cho đến nay sự giúp đỡ của Hoa Kỳ cho Ukraina chỉ là một phần nhỏ so với George.

Điều cần thiết là những sáng kiến sẵn có được tập hợp sẽ giúp Ukraina giải quyết hàng loạt các vấn đề  hiện nay như nhân đạo, kinh tế, an ninh và những thách thức về  chính trị mà họ đang phải đối mặt.

Tôi đưa ra năm hành động cụ thể từ phía Hoa Kỳ để có thể có thể dẫn đến thành công trong thời điểm quan trọng này.

– Đầu tiên, Tổng thống Barack Obama nên đến thăm Ukraina. Đây là hành động tượng trưng nhưng cực kỳ quan trọng trong hoàn cảnh Ukarine đang đấu tranh và hành động để xây dựng nền dân chủ của họ, nó sẽ là chất xúc tác trong việc khuyến khích và tăng cường thêm niềm tin đối với các nhà lãnh đạo về cải cách chính quyền và xã hội dân sự.

– Thứ hai, những người đàn ông và phụ nữ trong quân đội Ukraina phải được trao quyền để tự vệ. Họ đã chứng minh bằng tinh thần anh dũng, sự hy sinh và nhẫn nhịn trong cuộc chiến đấu cũng như thực hiện hiệp định hòa bình. Cũng giống như các lực lượng cách mạng của chúng ta vào hai thế kỷ trước, họ đã và đang tiếp tục dũng cảm bảo vệ quê hương và đồng bào của họ chống lại kẻ thù rất mạnh và hung dữ mặc dù họ rất thiếu thốn, đơn giản là Mỹ không nên bỏ ngoài tai lời kêu gọi giúp đỡ từ phía họ. Đầu năm nay chính quyền Obama đã đồng ý cung cấp 75 triệu USD viện trợ vũ khí không gây chết người cho Ukraina, thêm vài trăm xe Humvee. Đã có những lời kêu gọi từ các tổ chức có uy tín lớn như Hội đồng Đại Tây Dương và Viện Brookings để cung cấp vũ khí phòng thủ gây chết người càng nhanh càng tốt trị giá 3 tỷ USD để hiện đại hóa quân đội Ukraina chống lại vũ khí hiện đại của Nga.

– Thứ ba, sự nhấn mạnh đặc biệt nên được lên hàng đầu là tạo điều kiện cho công dân Ukraina ủng hộ những thay đổi hiệu quả mà họ mong muốn. Chính phủ Mỹ và các tổ chức phi chính phủ sẽ rất hữu ích trong việc xây dựng các chính đảng và tổ chức Chính phủ có khả năng đáp ứng những nhu cầu của xã hội, tôi nhắc lại các nhà lãnh đạo phải hiểu rõ điều này. Bởi vì những nhà lãnh đạo Ukraina có ít kinh nghiệm trong việc xây dựng một nước cộng hòa dân chủ, họ cần phải được hướng dẫn và được giúp đỡ nhiều hơn nếu họ hành động đúng. Điều đó tạo ra quá trình chính trị và pháp lý minh bạch, tạo ra một nền văn hóa tôn trọng và thượng tôn pháp luật, cho phép người dân tham gia nhiều hơn cũng như tạo ra một cơ sở hạ tầng về điều hành và lập pháp được xây dựng trên cơ sở tinh thần trách nhiệm cao hơn.

– Thứ tư, hỗ trợ nhân đạo và hỗ trợ kinh tế, trong đó sáng kiến tăng cường sự phát triển của doanh nghiệp nhỏ và doanh nghiệp tư nhân là tối quan trọng. Ukraina có tiềm năng to lớn về kinh tế. Để đạt được mục tiêu này Chính phủ đang gắn kết chặt chẽ để cải cách chính trị nhằm phát triển những tiềm năng đó. Họ được khuyến khích bằng sự hỗ trợ thiết thực khi Quốc hội Mỹ đang xem xét viện trợ lớn cho Ukraina cho năm tiếp theo. Vấn đề then chốt là đảm bảo sự hỗ trợ về quân sự, dân chủ, nhân đạo và kinh tế được phân chia một cách nhanh chóng.

– Cuối cùng tôi được thấy những gì mà tôi thường nghe. Đó là nạn nhân – không phải là đối tượng hưởng lợi – tham nhũng là yếu tố khởi xướng cho phong trào về dân chủ và công lý của Ukraina. Vì lý do này, họ nói với tôi rằng Hoa Kỳ hỗ trợ nên kèm theo điều kiện đối với Ukraina đó là sự tiến bộ về quy định thiết lập các mục tiêu dân chủ, trong đó phải loại bỏ tham nhũng, cải cách hiến pháp và chính trị, phân quyền lớn hơn cho các tổ chức chính phủ.

Có thể trên thế giới không có nơi nào đang đấu tranh cho nền dân chủ, tự do và có sự thành công cao hơn hoặc mạnh mẽ hơn như ở Ukraina. Hoa Kỳ không nên bỏ qua cơ hội này.

Theo politico