Tại sao Putin phải dựa vào Kadyrov để củng cố quyền lực?

Tháng Tư năm nay lãnh đạo Chechnya ông Ramzan Kadyrov tuyên bố lực lượng an ninh Chechnya có quyền bắn bất cứ ai thuộc quân đội Nga nếu hoạt động tại đây mà không được phép của ông. Tuyên bố cứng rắn của Kadyrov làm điện Kremlin sôi máu và người ta đồn đoán rằng mối quan hệ giữa Putin với Kadyrov bị rạn nứt. Những tin đồn về sự tham gia của lãnh đạo Chechnya trong vụ giết hại Boris Nemsov càng củng cố thêm những nghi ngờ rằng Putin đã bị mất kiểm soát từ người ủy nhiệm tại Chechnya.

Mặc dù một cuộc xung đột tiềm năng giữa hai nhà lãnh đạo đã được ngăn chặn nhưng mối quan  hệ giữa Putin và Kadyrov xấu đi  có thể sẽ làm ảnh hưởng đến đế chế của Putin và tham vọng chính trị của hai phe. Ảnh hưởng đầu tiên là ông Putin sử dụng Kadyrov như một người ủy nhiệm để thực hiện chiến lược của chủ nghĩa đế quốc gián tiếp tại các nước SNG như Ukraina và Moldova. Thứ hai, chính sách ưu ái Chechnya của ông Putin đã gây nên sưh bất mãn trong giới tinh hoa Kremlin đặc biệt cơ quan an ninh FSB, điều mà Putin không thể dễ dàng đè bẹp.

Vai trò nổi bật của Kadyrov trong chiến lược đế quốc của Putin

Vladimir Putin bổ nhiệm Kadyrov làm Tổng thống Cộng hòa Chechnya vào năm 2007 vì ông muốn một người ủy nhiệm đáng tin cậy để đàn áp các mối đe dọa từ các chiến binh Hồi giáo Chechnya. Kadyrov sở hữu một lực lượng dân quân được trang bị đầy đủ với tên gọi Kadyrovtsy, đội quân này hỗ trợ các nỗ lực của Nga để củng cố quyền kiểm soát miền Bắc Caucasus. Với năng lực của Kadyrov cùng sự kết hợp với tổ chức tàn bạo của Qadiriya (một lãnh tụ của Hồi giáo Sufi) đã giúp Kadyrov thành một người quan trọng trong hệ thống quyền lực của Putin trong khu vực CIS.

Thành công của Kadyrov trong việc thực hiện thành công những mục tiêu của Kremlin và lòng trung thành bền vững với chế độ Putin đã làm  Putin cho rằng “chiến lược theo mô hình Kadyrov có thể nhân rộng ở các nước SNG khác.” Mặc dù Putin không thể chỉ định các nhà lãnh đạo bên ngoài biên giới của Nga, nhưng  ông vẫn tích cực tìm kiếm các cơ hội để tạo ra nhiều Kadyrov mới ở các nước khác khi các nhà lãnh đạo thân Nga lên cầm quyền.

Trong cuộc phỏng vấn gần đây với chuyên gia hàng đầu về chính trị Ukraina hiện đại  và chính sách đối ngoại hàng đầu ông Taras Kuzio so sánh sự kiểm soát của Putin đối với Kadyrov cũng giống như với cựu Tổng thống Ukraina Viktor Yanukovych.

Kuzio nói:.. “Putin tin rằng Yanukovych là một Kadyrov người Ukraina, một người có thể dễ dàng mua chuộc và dùng áp lực thành công trước Yanukovic để Putin dễ dàng thâm nhập vào hệ thống an ninh Ukraina. Điều này đã được chứng minh khi trụ sở SBU tại Kiev đã bị lục lọi và các ổ máy tính cùng các tài liệu đã bị thiêu hủy hoặc lấy đi ngay sau khi ông Yanukovic chạy trốn.”

Tuy nhiên quan niệm cho rằng mô hình kiểu Kadyrov đáng tin cậy là sự thiếu sót nếu xét theo hai khía cạnh quan trọng. Đầu tiên theo phân tích sâu rộng về xu hướng chính sách đối ngoại khu vực CIS đã cho thấy các nhà lãnh đạo ủng hộ Nga không còn sẵn sàng làm mọi việc cho Putin như Yanukovic.

Kuzio đưa ra dẫn chứng như  Moldova là một ví dụ về khả năng giới hạn của Putin khi quốc gia này được lãnh đạo bởi Đảng cánh tả (Đảng thân Nga). Moldova đã không nhượng bộ trước lãnh đạo Kremlin. Putin tin rằng sự yếu kém chính trị của chủ nghĩa dân tộc Rumani tại Moldova sẽ giúp ông thực hiện kế hoạch buộc quốc gia này phải quay theo quỹ đạo của Moscow. Tuy nhiên Putin đã nhanh chóng thất bại. Những chỉ trích gay gắt của Moldova năm 2003 nhắm vào Putin khi cuộc xung đột Transnistria không được Thủ tướng Nga giải quyết cùng với tranh chấp thương mại năm 2006 về xuất khẩu rượu vang. Điều này là một minh chứng rõ ràng các nhà lãnh đạo trong khối CIS ủng hộ Nga không mềm yếu và dễ mua chuộc như Yanukovic ở Ukarine.

Thứ hai, Putin đánh giá quá cao sự trung thành của Kadyrov đối với Kremlin. Nhà phân tích chiến lược Shaun Walker gần đây cho rằng lòng trung thành bằng lời nói của Kadyrov đối với Putin nhiều hơn là hành động.

Tiếng kêu “thấu trời” của Kadyrov  khi nguyện tuyệt đối và mãi mãi trung thành  với Putin. Nhưng có bằng chứng thuyết phục chi ra rằng sự hỗ trợ của Kadyrov cho Putin không phải dựa trên lòng trung thành cá nhân, mặc dù mối quan hệ của hai nhà lãnh đạo được dựa trên nền tảng người cha quá cố của Kadyrov. Thay vào đó lập trường của Kadyrov trong việc ủng hộ Putin là dựa vào khả năng để tống tiền Kremlin và giúp Kadyrov củng cố nền độc tài tại Chechnya nhằm đổi lấy sự hợp tác trong việc chống lại các mối đe dọa an ninh ở khu vực Bắc Kavkaz.

Kadyrov đã thành lập đế chế độc tài và tham nhũng ở Chechnya, đã cản trở sự phát triển kinh tế, nhưng ngân sách của Chính phủ Nga dành cho khu vực này không giảm. Điều chớ trêu là sự bảo trợ của Moscow để mở rộng quyền lực cho Kadyrov lại đối đầu với Putin khi cho phép Chechnya xây dựng một lực  lượng quân sự đáng gờm. Walker cho rằng sự hiện diện thường xuyên của quân lính Kadyrov tại Chechnya được xem là sự cảnh báo ngấm ngầm đối với Kremlin “Nga sẽ phải trả đắt nếu xâm phạm chủ quyền của Chechnya.”

Mặc dù Kadyrov tham nhũng và nhiều người mong muốn giới hạn quyền lực của nhà lãnh đạo Chechnya nhưng chính Kadyrov là người điều khiển cuộc chơi khi Nga đang thực hiện chiến dịch quân sự tại Donbass và thỏa thuận quân sự với Abkhazia. Thực tế chỉ ra rằng Putin vẫn đang cố gắng để tạo ra các Kadyrov tại bất cứ nơi nào, chính vì vậy nếu nhà lãnh đạo Chechnya phản bội ông Putin sẽ mất uy tín và phá sản chiến lược mà ông đã dày công thiết lập để thực thi quyền bá chủ của Nga trong khu vực CIS.

Tại sao Putin có thể gặp rủi ro về mối quan hệ giữa giới Krelin tinh hoa và Kadyrov?

Gới chính trị tinh hoa Nga đã phản đối sự hỗ trợ vô điều kiện của Putin cho Kadyrov. Thomas de Waal gần đây viết trong mục ý kiến bạn đọc của tờ Moscow Times “sự phản đối xuất phát từ lịch sử các lãnh chúa của Chechnya đã phản bội lại lợi ích của nước Nga. Điều này đặc biệt có liên quan khi cha Kadyrov là một đối thủ kiên cường trong cuộc chiến tranh tại Chechnya năm 1994-1996. Giới chính trị Nga cũng đang được báo động khi nhân viên an ninh Chechnya địa phương thống trị trước cơ quan FSB trong khu vực tự trị.

Sự phản kháng của Kadyrov khi ông Putin đổ lỗi cho người Chechnya về cái chết của Boris Nemsov làm dấy lên nghi ngờ chính sách của Putin về Chechnya. Nhiều nhà phân tích cho rằng những lời đổ lỗi là chò chơi trong chính sách giữa FSB và Kadyrov, thêm một lần nữa lại nói lên rằng sự kiểm soát độc đoán của Putin trong Kremlin là có giới hạn.

Eurasia chuyên gia của Paul Goble cho rằng Putin có thể cho phép sự bất đồng nội bộ giữa các lãnh đạo FSB và Kadyrov, tuy nhiên bất đồng chính kiến cá nhân sẽ làm tăng sức mạnh của ông Putin trước hai phe. Nhưng bất đồng vượt quá sự kiểm soát có thể sẽ làm ông Putin gặp rủi ro.

Trong trường hợp những tranh chấp lớn xảy ra Putin sẽ phải đối mặt với áp lực rất lớn để thay đổi chính sách của mình tại Chechnya. Đài phát thanh An Echo đã đưa ra câu hỏi trong cuộc thăm dò dư luận ở Moscow là “bạn sẽ ủng hộ FSB hay Kadyrov trong trường hợp hai phe bất đồng?” Có tới 58% người dân ủng hộ FSB và chỉ có 6% ủng hộ Kadyrov.

Dựa trên các yếu tố công khai và rõ ràng này thì sự hỗ trợ của ông Putin cho Kadyrov nên kèm theo điều kiện. Tuy nhiên sự phụ thuộc của Nga vào nhà lãnh đạo Chechnya khi Kadyrov bảo đảm an ninh ở khu vực Bắc Caucasus và để hạn chế sự phát triển của ISIS trong khu vực đã làm cho ông Putin khó có thể thay đổi chính sách của mình tại Chechnya. Vì vậy, cho đến khi ông Putin có thể tìm ra một phương cách nào đấy để kiểm soát Kadyrov dưới bàn tay sắt một lần nữa buộc ông phải cân bằng mối quan hệ giữa FSB và lãnh đạo Chechnya khi muốn thực hiện tham vọng bá quyền trong khu vực CIS.

Đức Dũng (theo huffingtonpost)


Mạng Ký Giả: Cuộc thi viết với chủ đề Việt Nam - Đất nước - Con người

 




Bài liên quan

Trả lời

Email của bạn sẽ không được hiển thị công khai.

Cùng chủ đề