Khủng hoảng tại Ukraina đã kéo dài một năm và dường như chưa có lối thoát. Trên trang nhất trong số ra ngày 24/02/2015, báo Le Monde nhận định: «Putin và mối nguy hiểm Nga: một năm nhẹ dạ cả tin của phương Tây»

Bài báo lần lượt phân tích những sai lầm của Liên Hiệp từ khi tổng thống Putin lên nắm quyền vào năm 2000. Tác giả bài báo khẳng định từ lúc khủng hoảng tại Ukraina xảy ra, người châu Âu và Mỹ đã đánh giá thấp quyết tâm và không giải mã được mưu đồ của Nga. Vì thiếu khả năng đánh giá mà từ một năm nay, các nước thành viên Liên Hiệp liên tục bất ngờ trước cách hành xử của Nga trong cuộc khủng hoảng Ukraina và biến nó thành cuộc khủng hoảng nghiêm trọng nhất từ sau chiến tranh lạnh.

Sai lầm đầu tiên được bài báo nêu lên là : « thiếu năng lực phân tích ». Thực vậy, từ 10 năm nay, nước Nga dần dần xa dời quỹ đạo phát triển của châu Âu. Trong khi đó, Liên Hiệp Châu Âu không hề mảy may quan tâm tới hướng đi của nước này, cũng như suy nghĩ tới hậu quả.

Dẫn lại lời một chuyên gia phân tích, báo Le Monde cho biết đây là do châu Âu đã mất « năng lực phân tích tập thể ». Đây cũng là ý kiến của Ngoại trưởng Anh. Ông cũng cho rằng châu Âu trở nên « tự phụ » và coi nước Nga không phải là một mối đe dọa hay bận tâm từ sau hai đời tổng thổng Gorbatchev và Eltsin. Thái độ này trở nên phổ biến khắp Tây Âu, ngay cả khi Vladimir Putin trở thành tổng thống Nga vào năm 2000. Những dấu hiệu báo trước một cuộc đua từ phía Nga đã xuất hiện vào cuối năm 2000.

Tại thời điểm đó, Liên Hiệp Châu Âu còn có quá nhiều việc phải làm, như : xây dựng ‘Eurozone’, mở rộng khu vực sang các nước Đông Âu và Baltic.

Năm 2007, tại hội nghị an ninh Munich, tổng thống Nga đã có một bài phát biểu rất cứng rắn, ám chỉ tới việc bành trướng của Nga. Ngay năm sau, 2008, nước này can thiệp vào Gruzia. Tuy nhiên, sự kiện này cũng chẳng ngăn cản việc tổng thống Pháp lúc đó là Sarkozy bán hai tuần dương mẫu hạm Mistral cho Nga. Paris không coi đây là mối đe dọa tiềm tàng.

Cũng vào năm 2008, tại Thượng đỉnh Bucarest, Pháp và Đức chấm dứt việc mở rộng khối Liên minh Bắc Đại Tây Dương (NATO) để trấn an Nga, khiến Putin rất hài lòng.

Thế nhưng, Liên Hiệp Châu Âu không đưa ra một chiến lược nào nhắm tới các quốc gia biên giới giữa khu vực này và nước Nga, trong đó phải kể tới Ukraina. Cuộc khủng hoảng năm 2008 đã khiến nước Nga chao đảo và chứng minh yếu điểm của nền kinh tế Nga. Chính vì thế, tổng thống Putin buộc phải tăng cường nước Nga bằng cách tạo một liên minh kinh tế và thương mại, được gọi là « Liên hiệp Á-Âu », mà Ukraina là một lá bài quan trọng.

Đánh giá sai lầm về vị trí của Ukraina

Sai lầm thứ hai, được đánh giá là nghiêm trọng, đó là việc Hoa Kỳ, vì quá lo ngại trước sự phát triển của Trung Quốc, đã đề xuất nối lại quan hệ song phương với Nga trong những năm 2009-2011. Tuy nhiên, chiến lược này đã thất bại. Song song, Liên Hiệp Châu Âu cũng tiến hành chiến lược « Đối tác phương Đông » vào đầu thập niên 2010 và không nghĩ rằng Ukraina là láng giềng quan trọng đến thế nào đối với Nga.

Tái nhiệm vào năm 2012, tổng thống Putin đã không ngần ngại hiện đại hóa quân đội Nga. Năm 2013, một cố vấn của tổng thống cho biết : « Chính quyền Ukraina phạm một sai lầm lớn nếu nghĩ rằng Nga sẽ có phản ứng trung lập » về quyết định thân phương Tây của Kiev. Sau đó, ông cũng mập mờ nêu lên rằng: «Hiệp ước song phương về biên giới giữa Nga và Ukraina sẽ bị xóa bỏ».

Đòn trả đũa đầu tiên của Nga là những biện pháp thắt chặt thương mại với Ukraina suốt mùa hè năm 2013. Thế nhưng, dường như phương Tây chỉ ý thức được tình trạng trầm trọng khi hàng loạt sự kiện lần lượt xảy ra tại đây, như : hủy bỏ chương trình hợp tác Á-Âu vào tháng 11 năm này, «cuộc cách mạng Maidan», bán đảo Crimée bị sát nhập vào Nga, chiến sự vùng Donbass và chuyến bay MH17 của Malaisia bị bắn hạ trong vùng ly khai.

Đầu năm 2014, tổng thống Pháp vẫn « ngây thơ » tin rằng : « Ông Putin không muốn sát nhập miền Đông Ukraina. Tôi chắc điều này. Ông ấy đã nói với tôi thế. Điều ông ấy cần là muốn gây ảnh hưởng ». Còn thủ tướng Đức Merkel thì tỉnh táo hơn khi tuyên bố với tổng thống Mỹ rằng ông Putin « đã mất đầu óc thực tế, ông ấy đang ở một thế giới khác ». Đây là kinh nghiệm do bà tiếp xúc với tổng thống Nga từ hơn 10 năm nay và đã kinh qua thời kỳ thống nhất với Đông Đức nên hiểu được nội tình của chủ nghĩa Xô Viết.

Sau một thời gian kiên nhẫn chờ đợi, bà đã thay đổi thái độ, đặc biệt từ sau cuộc nói chuyện với tổng thống Nga bên lề Thượng đình G20 tại Brisban (Úc). Đối với bà, từ nay trở đi, tồn tại hai hệ thống và hai cách nhìn về trật tự quốc tế hoàn toàn đối lập nhau. Và đầu tháng hai vừa qua, bà tuyên bố cuộc đấu đầu sẽ còn kéo dài.

Theo RFI

 

• Gia nhập EU và NATO, nhưng không có Donbass - 9 câu hỏi về cuộc hội đàm Biden-Putin
• "Đau đớn nhất là một cuộc chia ly với Ukraina"
• Kết quả của cuộc họp ở Paris: núi ảo vọng bị xua tan
• Ukraina, Mỹ và Ba Lan đã ký thỏa thuận đa dạng hóa nguồn cung cấp khí đốt
• Bầu cử ở Ukraina: cơ hội và trách nhiệm lớn chưa từng có !
• Các tên lửa hành trình của Ukraina có khả năng "khóa biển Azov"