Xin giới thiệu bài viết của John Herbst, cựu đại sứ Mỹ về chính phủ mới  của Vladimir Groisman. Bài được tạp chí Thời mới  dịch và độc quyền đăng tải.

Hiện tại, tình hình Ukraina, nếu nhìn từ ngoài,  là ông chẳng bà chuộc: không hẳn thất vọng cũng như không hoàn toàn tốt đẹp.

Hai tháng qua, hình ảnh của Ukraina  đối với  phương Tây đã không được cải thiện tốt hơn. Cuộc khủng hoảng chính phủ không cần thiết  và vấn đề từ chức của Thủ tướng Arseniy Yatsenyuk cùng với tất cả nội các, dẫn đến sự chậm trễ trong quá trình thực hiện cải cách, cũng như một sự xáo động trong chính trường. Các Bộ trưởng mạnh nhất, có kinh nghiệm tiến hành cải cách như Natalia Yaresko, Aivaras Abromavicius, Alex Pavlenko và Andrew Brewer – cũng ra đi cùng với Yatsenyuk. Những người mới tới thay thế nói chung không có những kỹ năng để thực hiện những thay đổi ở mức độ tương tự. Cuộc khủng hoảng dẫn đến thực tế là IMF đã trì hoãn việc chuyển giao tài chính theo kế hoạch của viện trợ kinh tế cho Ukraina số tiền là 1,63 tỷ $, làm chậm lại sự phục hồi kinh tế của nước này sau sự suy giảm mạnh của GDP trong hai năm qua.

Tuy nhiên, chỉ cần ba ngày ở Kiev và tham dự các cuộc họp với nhiều quan chức mới và cũ đã đủ để hiểu rõ nội tình của Ukraina: tình hình ở đây  không đến nỗi thất vọng hay cũng không hoàn tích cực theo góc nhìn từ bên ngoài. Có ít nhất bốn lý do để tin rằng đội hình của chính phủ mới có thể đạt được một số thành công trong việc cải cách đất nước.

Thứ nhất, trong quá trình thảo luận rất lâu về Thủ tướng Vladimir Groisman nhiều người hoài nghi đã  miêu tả Groisman như  là một tay chân của Tổng thống Poroshenko. Đó là một sai lầm. Lúc còn làm thị trưởng Vinnitsa, ông Vladimir Groisman đã khẳng định mình là một nhà cải cách. Một tuần trước khi ông được bổ nhiệm làm thủ tướng, ông đã từ chối đề nghị Poroshenko nhằm giới thiệu ứng cử viên ở  vị trí phó thủ tướng đầu tiên và một số vị trí cấp cao khác. Groisman đã chứng tỏ rằng ông sẽ  là một  thủ tướng độc lập. Ngoài ra, ông đã thuyết phục  các nhà cải cách của quốc hội và xã hội dân sự, rằng ông có ý định tiếp tục cải cách. Điều quan trọng là ông sẽ không làm theo những lời khuyên xấu của một số nhà phê bình trong chính phủ  tiền nhiệm và cố gắng xem xét lại các điều khoản của thỏa thuận với IMF

Thứ hai, kinh nghiệm làm việc trong Quốc hội cũng là một lời giới thiệu tốt về Groisman. Khi đang là Chủ tịch quốc hội, ông thiết lập mối quan hệ ấm áp với các đại biểu nhân dân, từ đó có thể giúp ông, so với người tiền nhiệm,  trở thành một người bảo vệ đáng tin cậy bộ luật cải cách. Thực tế là một vài bộ trưởng mới có xuất xứ trước đây là đại biểu của nhân dân, vì vậy họ cũng có thể đóng góp bảo vệ những cải cách cần thiết cho các sáng kiến lập pháp

Lý do thứ ba, với một sự lạc quan thận trọng – đó là  ông Yatsenyuk. Ông vẫn là một trong những nhân vật quan trọng nhất trong chính trường Ukraina và dự định sẽ hỗ trợ chương trình cải cách của chính phủ mới để đảm bảo hoàn thành công việc mới bắt đầu của họ. Điều này là rất quan trọng, bởi vì số đông, mà ủng hộ chính phủ mới trong quốc hội, là một số đông rất mỏng manh. Các liên minh cầm quyền chỉ  bao gồm hai đảng – Poroshenko và Yatsenyuk, và một số lượng nhỏ những đại biểu độc lập, (không bè phái). Trong một năm rưỡi qua thì đảng của Yatsenyuk là đảng có kỷ luật nhất trong việc bỏ phiếu cho các cuộc cải cách, và  đó là mấu chốt  thành công trong việc thúc đẩy các chương trình cải cách đất nước. Ý định của ông, với  một trạng thái tinh thần được tiếp tục  như vậy,  sẽ rất quan trọng trong những ngày tới.

Lý do cuối cùng, cũng với một sự lạc quan thận trọng – vai trò của phương Tây và IMF  ở Ukraina. Với những di sản do  Liên Xô để lại  và  25 năm điều hành không hiệu quả ở đất nước Ukraina độc lập, thì các cuộc cải cách, được bắt đầu ngay sau euromaidan, hứa hẹn sẽ  trở thành một vở bi kịch. Để thành công, phải có được một liên minh của xã hội dân sự, sự hiện diện của các nhà cải cách trẻ ở các vị trí quan trọng trong quốc hội và chính phủ, và có trọng tâm định hướng của phương Tây để thúc đẩy cải cách ở cấp cao nhất của Chính phủ Ukraina. Từ những ngày đầu tiên của cuộc khủng hoảng chính phủ, IMF đã tuyên bố rõ ràng rằng sẽ không cung cấp tài chính đợt thứ ba, chừng nào chính phủ mới chưa xuất hiện ở Ukraina, chừng nào Viktor Shokin vẫn chưa rút lui khỏi chức vụ  Tổng chưởng lý và chừng nào vẫn chưa thực hiện các bước đi cần thiết. Thêm vào đó, Washington sẽ cung cấp $ 1 tỷ trong bảo lãnh vốn vay chỉ sau khi các yêu cầu của IMF sẽ được thỏa mãn.

Poroshenko và Groisman nhận ra rằng nếu không được rót cho số vốn đó thì trong một vài tháng tới, Ukraina sẽ phải đối mặt với một cuộc khủng hoảng về trả nợ. Họ cũng hiểu rằng hội đồng cải tổ, mà được thành lập để làm thí điểm tại tỉnh Odessa do thống đốc Mikhail Saakashvili đứng đầu, nếu thiếu các chương trình của IMF thì chỉ có thể kích hoạt để gây ra một thảm họa mà thôi. Do đó, chính phủ có kế hoạch tăng giá khí đốt theo yêu cầu của IMF. Các quan chức cao cấp nói rằng họ có kế hoạch để làm điều đó trước 1 tháng 5, sau khi phân tích chương trình hỗ trợ. Họ tin rằng sự hỗ trợ xã hội ở mức giá cao có thể được điều chỉnh, nhưng không nói đến việc hoãn hoặc giảm mức tăng dự kiến về tỷ lệ thuế quan.

Tăng thuế nhập khẩu khí đốt sẽ là chỉ số đầu tiên của sự cam kết của chính phủ mới để tiếp tục quá trình cải cách. Đang có một thách thức rất quan trọng – các điều kiện  của IMF phải được Quốc hội xem xét và phê chuẩn trong tuần này. Đồng thời, việc biểu quyết sẽ chứng minh kỹ năng thuyết phục mạnh mẽ của  thủ tướng mới và khả năng  có thể thiết lập một đa số (dù chỉ là đa số  rất nhỏ) trong một quốc hội phức tạp như quốc hội Ukraina nhằm ủng hộ cho một nội các mới.

Số đông nhỏ nhoi và phức tạp trong Quốc hội đó không thể là lý do để lạc quan. Gần đây đã xảy ra việc sa thải và bắt đầu điều tra về hai cựu phó tổng công tố, gắn liền với cải cách – Vitaliy Kasko và David Sakvarelidze. Những kịch bản tiếp theo cho thấy rằng ngay cả sau khi sa thải Shokina, không hề có các bước cải cách Viện kiểm sat tối cao hoặc cơ quan tư pháp nào được thực hiện ở Ukraina. Poroshenko vẫn có thể có được sự tín nhiệm trong việc thực hiện bất kỳ cải cách lớn nào khác, nhưng đối với hai cơ quan quan trọng này thì việc thực hiện những thay đổi rất cần thiết phải bắt đầu ngay từ những ngày đầu.

Nguyễn Hoàng Lân chuyển ngữ theo NV.UA

 

• 25 năm sau sự sụp đổ của Liên bang Xô Viết: «Không thể đánh lừa lịch sử»
• Người dân Ukraina đã thay đổi như thế nào sau Maidan?
• Kiev đã phá đòn bẩy có thể gây sức ép cuối cùng của  Kremlin
• Tăng cường khai thác dầu khi: chính sách năng lượng của  Trump đang đe dọa nước Nga
• Hiện tại Liên bang Nga đang có những vấn đề tương tự như dưới thời Liên Xô - A. Kudrin
• Nguyên nhân thông thường của chiến tranh dưới góc nhìn kinh tế