Cuộc bầu cử quốc hội Ukraine đã kết thúc được gần một tuần với chiến thắng của các đảng ủng hộ cho một nước Ukraine độc lập và dân chủ với một thế hệ các gương mặt chính trị mới trẻ trung hơn, trong đó có những người từng là nòng cốt của phong trào EuroMaidan. Quốc hội mới, ở mức độ đáng kể, đã vắng bóng các nhà tài phiệt hay những gương mặt thủ cựu thân Nga. Tuy nhiên, không đảng nào trong số các đảng chính, trong đó có đảng của tổng thống Poroshenko và đảng của thủ tướng Yatsennyuk chiếm đa số ở mức có thể tự mình đứng ra lập chính phủ, và các đảng này đang ở trong quá trình thương thảo để thành lập một liên minh đa số. Khối đảng của tổng thống đã đưa ra dự thảo dài tới 50 trang về đường hướng hoạt động của chính phủ liên minh trong tương lai. Trong khi đó bản dự thảo của đảng Yatsenyuk cô đọng trong hơn hai trang, nói về thực hiện các cải cách, mà trước hết là về tư pháp. Tổng thống cũng đã vận động khối của mình ủng hộ Yatsenyuk tiếp tục làm thủ tướng. Tuy nhiên, trong khi Yatsenyuk trình bày dự thảo thì Hroysman, một người thân của Poroshenko, đã tổ chức một cuộc họp báo riêng về chương trình dự định của đảng ông.
Trước khi một sự dàn xếp được thực hiện, đã có không ít những đồn đoán về khả năng hợp tác giữa Tổng thống và thủ tướng Yatsenyuk (nếu tiếp tục là thủ tướng) trong tương lai, trong đó có những ý kiến nghi ngờ về sự ổn thỏa trong mối quan hệ giữa hai người.
Tổng thống Poroshenko, sau vài tháng cầm quyền trong bối cảnh đất nước ở tình trạng nước sôi lửa bỏng cả về kinh tế và an ninh, đã tỏ ra là một con người cương nghị, điềm tĩnh nhưng ôn hòa. Ông đã gặt hái được những thành công nhất định về ngoại giao chính trị với phương Tây, dành được sự ủng hộ không hề nhỏ về vật chất và tinh thần cho sự nghiệp bảo vệ và xây dựng đất nước. Về đối nội, ông đã có những bước đi đầu tiên trong xây dựng bộ máy nhà nước mới trong bối cảnh phải huy động nguồn lực lớn cho cuộc chiến chống ly khai và cuộc xâm lược của Nga ở miền Đông . Tuy phải trả một giá đắt về sinh mạng và kinh tế nhưng cuộc chiến chống ly khai quyết đoán mà ông phát động không những đã chặn đứng việc mở rộng vùng chiếm đóng của quân ly khai sang các tỉnh khác ở miền Đông mà còn dành lại tới một nửa diện tích vùng Donbass. Nếu không có cuộc xâm lược bất ngờ hồi cuối tháng Tám, có thể sự nghiệp thu hồi Donbass đã thành công. Cũng chính ở sự kiện này, bản lĩnh và tầm nhìn của ông được lộ rõ khi quyết định ký thỏa thuận hòa bình dưới những áp lực vô cùng lớn ở một thời điểm cam go. Ông chịu sự chỉ trích về hành động này, bị cho là thua cuộc, nhưng ở thời điểm ấy, các nguồn lực quân sự và kinh tế đã cạn kiệt sau vài tháng dốc toàn lực, và chính Âu-Mỹ cũng thúc ông phải quyết định như vậy khi họ chưa sẵn sàng cho một cuộc khủng khoảng quân sự leo thang với những hậu quả khó lường. Có thể sự chấp nhận rồi theo đuổi thỏa thuận hòa bình ký ở Minsk đã và sẽ khiến nhiều người có khuynh hướng dân tộc chủ nghĩa thái quá nghĩ rằng ông yếu đuối trước người Nga và ly khai. Về cải cách thể chế, xóa bỏ bộ máy công quyền cũ, cũng có thể có người hoài nghi tính triệt để của ông khi phải nhân nhượng với các đối thủ chính trị.
Đối với thủ tướng Yatsennyuk, đây là một gương mặt chính trị mạnh mẽ đầy cá tính. Việc đảng của ông dẫn trước đảng của tổng thống về số ghế bầu theo đảng đã cho thấy đây là con người thao lược. Về đối ngoại, trong bối cảnh kinh tế Ukraine đang trên bờ vực vỡ nợ, ông vẫn làm việc có hiệu quả với các đối tác Âu – Mỹ và các định chế tài chính quốc tế để Ukraine có được nguồn viện trợ cần thiết, mà gần đây nhất là thỏa thuận tay ba nối lại việc cung cấp khí đốt. Nắm chính phủ trong thời kỳ rất khó khăn, tính chính đáng của những chỉ trích dành cho nội các Yatsenyuk còn cần có thời gian để kiểm chứng.
Nếu quan sát kỹ, ai cũng có thể thấy những đường hướng lớn cho Ukraine của tổng thống và thủ tướng về cơ bản là thống nhất. Ukraine đã bước vào một lộ trình mới, một khuynh hướng mới mà khó có có ai có thể đảo ngược: tách ra khỏi sự trì trệ và lệ thuộc vào Nga, hướng tới sự phát triển dân chủ tiến bộ cho số đông dân chúng mà đại diện của họ giờ đã có ghế trong quốc hội. Nếu ai đó cố tình cản lại xu hướng này, họ sẽ bị đào thải. Trong quan hệ giữa Tổng thống và vị thủ tướng trong tương lai (mà rất có thể là Yatsenyuk), có thể sẽ có những khúc mắc và mâu thuẫn nhưng có thể đó sẽ chỉ là những khúc mắc bình thường trong sinh hoạt của một thể chế dân chủ, chẳng hạn mức mâu thuẫn về cách thức, tiến độ thực hiện các công việc chung. Người dân Ukraine đã trưởng thành hơn về chính trị, và mọi động thái của những nhà lãnh đạo sẽ bị giám sát nhiều hơn. Sự ngả nghiêng thụ động của những nhà lãnh đạo sau bầu cử trước các ảnh hưởng từ các hướng Đông –Tây như từng diễn ra trong lịch sử hơn 20 năm độc lập của Ukraine sẽ khó có cơ hội lặp lại. Đã có một phong trào Maidan dữ dội xô đổ một thể chế lỗi thời thối nát, và dư âm của nó sẽ là lời cảnh báo cho những ai muốn quay lại thời kỳ đen tối đó. Rồi đây, những nhà chính trị trẻ tuổi trong quốc hội có thể sẽ khởi thảo những dự luật mới để hạn chế đặc quyền, lợi thế của các nhà tài phiệt và đầu sỏ chính trị, tước bỏ quyền miễn trừ truy tố… tất cả nhằm loại trừ, ngăn chặn căn bệnh tham nhũng cố hữu của chính trường Ukraine bằng một nền tư pháp tiến bộ đề cao trách nhiệm cá nhân và tinh thần cống hiến.
Sau các đảng của tổng thống và thủ tướng, các đảng của của thị trưởng Lviv Andriy Sadoviy và đảng Batkivshchyna của bà Yulia Tymoshenko là những thành phần có thể tham gia vào liên minh. Bà Tymoshenko là người đã từng làm ông Yushchenko lỡ chuyến tàu châu Âu. Còn ông Sadoviy đã ra lời kêu gọi sự đoàn kết, kêu gọi Poroshenko và Yatsennyuk đi cùng nhau. Có lẽ đây là khát vọng của nhiều người. Không đoàn kết là chết, lại một lần nữa chết dưới tay Putin. Không đoàn kết là chính mình vứt bỏ đi thành quả của cuộc cách mạng Maidan, là đóng sầm cánh cửa đi ra th ế giới văn minh và khi đó chỉ con lại một con đường, một con đường  duy nhất: Đường tới Điện Kremlin.

Huy Nguyen

 

• Hết năm 2021, Thế giới ở vào giai đoạn biến động lớn, Ukraina chưa thể vượt qua cuộc khủng hoảng.
• SOS - báo động dịch cúm nguy hiểm đang hoành hành tại Ukraina
• Ukraina, Mỹ và Ba Lan đã ký thỏa thuận đa dạng hóa nguồn cung cấp khí đốt
• Các tên lửa hành trình của Ukraina có khả năng "khóa biển Azov"
• Bài phát biểu của tân tổng thống Ukraina Vladimir Alekseievich Zelensky.
• Portnikov: Zelensky nguy hiểm hơn nhiều đối với Putin so với Poroshenko