Toyota Việt Nam đã có những đề xuất khá rõ ràng về 2 kịch bản cho công nghiệp ô tô Việt Nam nhưng khẳng định đây chỉ là những kiến nghị có thể áp dụng để duy trì sản xuất ô tô tại Việt Nam sau 2018.

Kiến nghị và không cam kết

Trong một buổi làm việc với Bộ Công Thương tháng trước, Toyota Việt Nam (TMV) đã vẽ ra bức tranh khá rõ ràng về công nghiệp ô tô Việt Nam giai đoạn sau 2018 trong hai trường hợp có và không có sự hỗ trợ của Chính phủ.

Cụ thể, theo TMV, thị trường ô tô Việt Nam rất tiềm năng, dân số đông 90 triệu người nhưng tỷ lệ sở hữu xe chỉ khoảng 2%, GDP tăng trưởng cao khoảng 6-7%/năm; thu nhập bình quân đầu người đạt 2.000 USD vào năm 2014 và dự báo đạt 3.000 USD vào năm 2025 – thời điểm mà TMV dự báo giai đoạn ô tô hóa sẽ diễn ra theo kinh nghiệm của các nước khác.

Tuy nhiên, sự tồn tại của ngành công nghiệp ô tô Việt Nam bị đe dọa sau năm 2018 khi thuế nhập khẩu ô tô nguyên chiếc từ ASEAN vào Việt Nam giảm xuống 0%, trong khi chi phí sản xuất cao hơn 20% chi phí nhập khẩu do sản lượng thấp, tỷ lệ nội địa hóa thấp.

Vì thế, TMV đưa ra 4 đề xuất cho riêng mình là thay đổi giá tính thuế tiêu thụ đặc biệt cho xe lắp ráp từ giá bán của nhà sản xuất thành giá xuất xưởng; giảm thuế nhập khẩu linh kiện từ Nhật Bản xuống 0%; giảm thuế tiêu thụ đặc biệt (TTĐB) cho xe trong nước (hoặc giảm 20% hoặc giảm từ 45% xuống 35%); đồng thời giảm thuế thu nhập doanh nghiệp.
Với các doanh nghiệp sản xuất lắp ráp, TMV còn kiến nghị Chính phủ hỗ trợ 50% mức chênh lệch chi phí sản xuất giữa xe sản xuất trong nước và xe nhập khẩu, trong thời gian ít nhất là 10 năm. Nếu Chính phủ hỗ trợ chi phí sản xuất 1.000 USD mỗi chiếc thì với sản lượng duy trì 40.000 chiếc hiện nay, mức hỗ trợ lên 40 triệu USD/năm và 400 triệu USD trong 10 năm.

Nếu có sự hỗ trợ của Chính phủ, TMV sẽ sản xuất 2 mẫu xe vào năm 2025 (giảm từ 5 mẫu hiện nay) với sản lượng 50.000 chiếc/năm với tỷ lệ nội địa hóa ‘cao hơn’. Theo kịch bản này, TMV sẽ ‘nỗ lực’ nội địa hóa thêm để cắt giảm chi phí sản xuất; sau năm 2025 TMV ‘có thể’ cân nhắc đầu tư nhà máy mới với công suất 100.000 xe/năm.

Đặc biệt, TMV còn dự báo nếu không có sự hỗ trợ của Chính phủ, TMV sẽ từng bước ngừng sản xuất vì không thể đầu tư cho giai đoạn thay đổi sản phẩm tiếp theo do chi phí sản xuất cao hơn xe nhập khẩu. Theo đó, năm 2020 TMV chỉ còn sản xuất 1 mẫu xe với sản lượng 13.000 chiếc/năm và đến 2025 sẽ chuyển sang nhập khẩu hoàn toàn, đóng cửa sản xuất.

Mới chỉ là đề xuất!

Mặc dù đã kiến nghị khá rõ ràng với những lập luận và con số cụ thể nhưng khi trao đổi với báo giới, ông Yoshihisa Maruta, Tổng giám đốc TMV, cho biết, hiện công ty này vẫn đang trong quá trình thảo luận với Bộ Công Thương và Chính phủ, nên hiện chưa thể nói một cách cụ thể về chi tiết mà chỉ có thể giải thích về quan điểm chung.

Theo ông Maruta thuế nhập khẩu sẽ giảm xuống 0% vào năm 2018 nên 2015 là thời điểm rất quan trọng đối với TMV và các nhà sản xuất ô tô trong việc chuẩn bị và xây dựng kế hoạch để có thể tồn tại cũng như tăng cường khả năng cạnh tranh của sản phẩm so với xe nguyên chiếc nhâp khẩu từ ASEAN sau thời điểm 2018. Bản thân TMV luôn mong muốn duy trì và phát triển sản xuất cũng như tiếp tục đóng góp nhiều hơn nữa cho sự phát triển của ngành công nghiệp ô tô VN.

Cũng theo ông Maruta, 4 kiến nghị nêu trên không phải là những điều kiện mà TMV đưa ra để tiếp tục sản xuất tại VN. “Thực chất, chúng tôi kiến nghị 4 phương án này có thể là những giải pháp khả thi và có thể cân nhắc áp dụng để duy trì và phát triển sản xuất trong nước sau năm 2018. Vì vậy, chúng tôi đang trong quá trình thảo luận với Chính phủ về tính khả thi của từng phương án nhằm mục đích tìm ra giải pháp tối ưu nhất” – ông Maruta nói.

Riêng về đề xuất hỗ trợ 50% chi phí sản xuất, ông Maruta cho biết, khi thuế nhập khẩu bằng 0% vào năm 2018, chênh lệch chi phí giữa xe CKD và CBU sẽ ảnh hưởng đến sản xuất trong nước. Vì vậy, TMV đã đề suất lên Chính phủ hỗ trợ cho các nhà sản xuất trong nước để có thể phần nào giảm được sự chênh lệch chi phí này bằng cách điều chỉnh chính sách thuế trong giai đoạn đầu chuyển đổi cho đến khi thị trường lớn hơn.

Về đề xuất thay đổi cách tính thuế tiêu thụ đặc biệt, theo ông Maruta hiện nay, cơ sở để tính thuế TTĐB đối với xe CKD là dựa trên giá bán buôn, trong khi đó đối với xe CBU thì chỉ dựa trên giá CIF nhập khẩu. “Điều này là không công bằng và thực sự khiến thuế TTĐB đối với xe CKD cao hơn xe CBU, bởi vì cơ sở tính thuế TTĐB cho CKD (giá bán buôn) còn bao gồm cả chi phí hành chính, vận chuyển, chi phí bán hàng và lợi nhuận của nhà sản xuất…. Chính vì vậy, để đảm bảo sự công bằng giữa xe CKD và CBU, chúng tôi đề xuất điều chỉnh và áp chung một cơ sở tính thuế TTĐB cho cả xe CKD và CBU. Điều này hoàn toàn phù hợp với định hướng trong Quy hoạch phát triển ngành công nghiệp ô tô đã được Thủ tướng phê duyệt”- ông Maruta chia sẻ.

Với đề xuất giảm thuế tiêu thụ đặc biệt cho xe CKD, vị lãnh đạo TMV lý giải, hiện đang tồn tại sự chênh lệch về chi phí giữa xe sản xuất trong nước tại Việt nam và xe nhập khẩu từ ASEAN. Vì vậy, sau năm 2018, xe sản xuất trong nước sẽ gặp rất nhiều khó khăn để có thể cạnh tranh với xe nhập khẩu. Vì lý do đó, TMV đã đề xuất lên Chính phủ hỗ trợ bằng cách giảm thuế TTĐB để giúp nâng cao khả năng cạnh tranh cho xe sản xuất trong nước. Nếu được như vậy, điều này sẽ giúp cho cả sản xuất ô tô trong nước và khách hàng đều được hưởng lợi.

Nhận xét về điều kiện phát triển công nghiệp ô tô tại Việt Nam, ông Maruta nói: “Hiện nay, vấn đề đặt ra là khi thuế CEPT sẽ về mức bằng 0% trước khi thị trường đủ lớn. Do vậy, để phát triển ngành công nghiệp ô tô, chúng tôi cho rằng có 2 điểm quan trọng cần được cân nhắc chú trọng: Thứ nhất là áp dụng các chính sách hỗ trợ phát triển ngành công nghiệp ô tô cho đến khi thị trường có dung lượng đủ lớn; Thứ hai là áp dụng chính sách thuế phí ổn định và tiếp tục phát triển thị trường” .

Trên thực tế, ngay cả khi có sự hỗ trợ theo đề xuất của TMV, vị lãnh đạo của công ty này cũng không thể khẳng định giá xe sẽ giảm: “Chúng tôi chưa biết trong tương lai giá xe sẽ như thế nào bởi vì chính sách hỗ trợ còn chưa rõ ràng, bên cạnh đó, giá xe còn được quyết định bởi nhiều yếu tố như là tỷ giá hối đoái và chi phí nguyên vật liệu…”.

Vũ Văn (Theo VnMedia)