Hôm qua Putin bất ngờ tuyên bố “rút quân khỏi Syria”. Sự thoái lui của ông Putin tại Syria cũng đột ngột như một cơn lốc lúc can thiệp quân sự vào Syria. Có nhiều thông tin cho rằng ông đã đạt được mục đích, đã thành công, đã ghi điểm….

Tuy nhiên đánh giá cả quá trình và nền kinh tế Nga hiện tại đây được coi là kế sách “36 chước chuồn là thượng sách”.

Ngày 30-9-2015 Nga bắt đầu chiến dịch “đột ngột” không kích tại Syria cùng với nhiều tuyên bố hùng hồn “sẽ không kích trong 4 tháng” và nhắm đánh IS. Truyền thông và tướng lĩnh Nga còn quả quyết chỉ cần hơn 1 tháng cùng lắm là trong thời gian đã dự liệu sẽ quét sạch nhóm Nhà nước Hồi giáo ra khỏi Syria, thiết lập hòa bình tại Syria, dựng lại chế độ Assad.

Thực tế trong cả quãng thời gian Nga can thiệp quân sự tại Syria chỉ nhắm mục tiêu vào phe đối lập vì phe này là bên đe dọa chính đến sự tồn vong của chế độ Assad còn IS đã có liên minh chống khủng bố đối phó. Một trong những nguyên nhân Assad còn tồn tại là liên minh do Mỹ dẫn đầu đã không tấn công chế độ Asad, chính vì vậy không quân Nga ung dung liên tục tung ra hết đợt không kích này đến đợt không kích khác và nhiều người nghĩ rằng chế độ Assad cùng sự hỗ trợ của Vệ binh cách mạng Iran, chiến binh Hezbollah và không quân Nga sẽ “ăn tươi nuốt sống” phe đối lập. Liên tục những thành công và thắng lợi của cả quân đội Nga và quân đội Syria được các hãng truyền thông loan báo.

Tuy nhiên trước đòn cấm vận từ phương Tây và giá năng lượng tụt giảm đã làm nền kinh tế Nga khó có thể kham nổi hai cuộc chiến: Miền Đông Ukraina và chiến trường Syria.

Chính phủ Nga đã liên tục cắt giảm tài chính cho các chương trình phúc lợi, đặc biệt lĩnh vực “bất khả xâm phạm” là ngân sách Quốc phòng cũng bị cắt giảm. Trong đầu năm 2016 liên tục những thông tin không mấy sáng sủa của xã hội Nga khi nhiều người bắt đầu bất mãn. Tỷ lệ tin tưởng vào hướng đi của nhà nước đã tụt giảm từ 64% vào cuối năm 2015 xuống còn 46% đầu năm 2016. Một chỉ số đáng phải suy ngẫm trong thời gian ngắn. Người dân Nga cuộc sống ngày càng khốn khó cộng với sự õng ẹo và có thể nói “hành động tống tiền của Kadyrov” cũng làm ông Putin bất an. Kadyrov tuyên bố sẽ không làm Tổng thống cộng hòa Chechnya nữa. Trước đó Nga đã cắt giảm ngân sách cho nước Cộng hòa này từ 1 tỷ USD năm trước năm 2014 xuống còn 550 triệu USD sau năm 2014.

Ngày 7/10/2015 Hạm đội biển Caspian của Nga đã tấn công tên lửa hành trình Kaliber vào lãnh thổ Syria. Và phải đến Ngày 20/11 các tàu chiến thuộc Hạm đội Caspian mới có đợt tấn công tiếp theo bằng tên lửa hành trình vào tỉnh Raqqa, Idlib và Aleppo của Syria. Nhiều bình luận cho rằng Nga đang thử vũ khí vì lần đầu phóng đã gặp thất bại khi có tới 4 quả tên lửa đã rơi trên đường bay đến mục tiêu và những quả khác trúng mục tiêu hay không không được kiểm chứng.

Chỉ sau gần 1 tháng rưỡi không kích tại Syria ngày 25/10 truyền thông Nga dẫn nguồn tin trong tổ hợp công nghiệp quốc phòng Nga cho biết nhân viên tổng công ty “Tên lửa chiến thuật” đã quyết định làm việc 3 ca do nhu cầu tăng vọt về vũ khí của quân đội phục vụ chiến dịch quân sự ở Syria.

Chiến dịch không kích của Nga tại Syria đã bị các nhóm giám sát nhân quyền tố cáo họ ném đủ các loại bom xuống mục tiêu từ bom dẫn đường đến bom ngu. Theo nhiều nhà bình luận cho rằng Nga sở hữu nhiều loại bom đạn đã đến lúc cần phải thiêu hủy và cách tốt nhất là nên đem đến Syria. Tất nhiên lượng bom đạn có hạn nên chỉ đủ dùng cho một khoảng thời gian nào đó. Nga không dại và cũng không đủ tiền để có thể liên tục sản xuất bom, tên lửa trị giá hàng trăm ngàn USD để mang sang Syria rải thảm và thực tế trước lệnh cấm vận về quốc phòng của phương Tây việc sản xuất bom đạn thông minh của Nga ngày càng trở nên khó khăn.  Nga đã thiếu một kế hoạch chu toàn cho cuộc chiến tại Syria cụ thể Hải quân Nga đã phải mua 8 tàu vận tải của các chủ tàu Thổ Nhĩ Kỳ sau khi bắt đầu chiến dịch không kích.

Nga đã đổ hàng tỷ đô la từ khi không kích cho đến khi ông Putin tuyên bố rút quân chỉ đổi lại một thành công nhỏ nhoi giúp quân đội Syria giành lại 400 khu vực dân cư đông đúc cùng hơn 10.000 km2 lãnh thổ. Theo hãng tin quốc gia Nga  RT dẫn lời Bộ trưởng Quốc phòng Nga Sergey Shoigu nói trong cuộc họp với Tổng thống Putin tại điện Kremlin. Các thành phần đối lập với Assad vẫn còn, việc bảo đảm cho người đồng minh lâu năm tại vị trên ghế Tổng thống vẫn không được đảm bảo khi các bên đối lập tuyên bố ông Assad phải ra đi.

Trên thực tế Nga không đủ khả năng về tài chính để có thể kham nổi hai cuộc chiến tại Donbass và Syria khi túi tiền đang cạn dần. Hiện dự trữ ngoại tệ của Nga khoảng 360 tỷ USD nhưng trái phiếu chính phủ các nước đã lên tới 294 tỷ USD. Với số tiền ít ỏi và kho bạc nhà nước không được bổ sung ngoại tệ sẽ chẳng mấy chốc chỉ còn cái túi rỗng.

Quân đội Syria dưới sự hỗ trợ của không quân Nga liên tục được các hãng truyền thông đưa tin thắng lợi và trực tiếp đe dọa đến phe đối lập được các cường quốc trong khu vực và thế giới hậu thuẫn. Trước tình hình đó, Arab Saudi và Thổ Nhĩ Kỳ tuyên bố sẽ đưa hàng trăm ngàn lính bộ binh vào chiến trường Syria tất nhiên điều này sẽ làm Nga phải cẩn trọng và suy nghĩ vì với một lực lượng quân đội chính quy như vậy quân Assad khó có thể ngăn cản và chống đỡ.

Ngày 25/1 cả Nga và Mỹ đã nhượng bộ nhau để tổ chức cuộc đàm phán về vấn đề Syria. Sau đó vào đêm ngày 26/2 cả chế độ Assad và phe đối lập đã đạt được thỏa thuận ngừng bắn. Tất nhiên khi thỏa thuận ngừng bắn được thực hiện vai trò của không quân Nga tại Syria bỗng trở thành mờ nhạt vì như đã nói không quân Nga chủ yếu nhắm vào phe đối lập. Tại Syria quân nga không thể biến thành “tình nguyện viên giải ngũ” hay hòa nhập với lính Assad như miền Đông Ukraina. Bản thân ông Putin cũng không muốn quân đội Nga đổ máu tại chiến trường này.

Sự can thiệp quân sự của Nga vào Syria cũng phải trả một giá rất đắt như có thể trở thành kẻ thù của những người theo đạo Hồi, trở thành kẻ thù của một người đã từng thân thiết như đồng minh Thổ Nhĩ Kỳ, một sự việc vô cùng tệ hại trong hoàn cảnh bị cấm vận cô lập hiện nay.

Xét về tất cả các yếu tố trên việc Nga rút quân là chuyện bình thường vì truyền thông Nga liên tục đăng tải quân đội Syria bao vây, hoặc chuẩn bị tấn công để giành quyền kiểm soát vào các thành trì quan trọng của đối lập hoặc IS như tại  Aleppo, Daraa, Damascus, Hama, Homs, Idlib, Latakia và Hama. Với tính cách của ông Putin hoặc bất kỳ một bên tham chiến nào cũng không thể bỏ ngang khi đang thắng trận.

Vậy ông Putin đã dành thắng lợi gì trong việc rút quân so với những mục tiêu đề ra

1 – Bảo đảm cho chế độ Assad trụ vững: Không

2 – Hỗ trợ cho chế độ Assad tiêu diệt đối lập: Không

3 – Giúp Assad lấy lại lãnh thổ đã mất: Rất ít

4 – Tiêu diệt IS trong thời gian 4 tháng: Không

Vậy thành công duy nhất của ông Putin trong tuyên bố rút quân chính là sự đột ngột. Các nhà phân tích hay các lãnh đạo thế giới không lường được những gì ông Putin làm, tuy nhiên những hành động đột xuất mang tính ngẫu hứng của ông Putin sẽ gây hại cho chính bản thân ông: Thế giới sẽ không có lòng tin vào một lãnh đạo cường quốc luôn hành động đột xuất, không có chiến lược, chiến dịch và kế hoạch một cách cụ thể và logic

Trọng Nghĩa