Sự sụp đổ của hệ thống cũ đang đi vào một giai đoạn quan trọng. Đây là đoạn đường khó khăn mà trên đó điều quan trọng là không được bỏ cuộc.

Chúng ta sống trong một thời đại của sự trì trệ. Như người ta nói: “Đã từng có những thời kỳ tồi tệ hơn, nhưng chưa bao giờ mạt hạng hơn thế”.  Chúng ta biết ai là kẻ thù bên ngoài của chúng ta, và chính phủ hoạt động như một kẻ thù bên trong. Các thần tượng của ngày hôm qua của chúng ta đang mất dần. Chúng ta mất phương hướng, và mảnh đất, nơi  mà ngày hôm qua chúng ta đứng vững, đang biến thành một vũng lầy.

Cuộc khủng hoảng đang diễn ở châu Âu và trên thế giới chồng tiếp lên cuộc khủng hoảng ở Ukraina. Đằng sau tất cả là hình ảnh của nước Nga Putin như là một quốc gia nổi loạn (spoiler), đã chọc phá và làm tất cả trở nên phức tạp hơn.

Suy thoái có thể sẽ kết thúc nếu ít nhất một cuộc khủng hoảng sẽ bớt đi. Điều đáng chú ý là không chỉ Ukraina và phương Tây mà cả nước Nga cũng đang chìm trong cuộc khủng hoảng. Câu hỏi đặt ra là, ai sẽ rơi nhanh hơn. Kịch bản tốt nhất đối với Kiev là sự sụp đổ của chế độ Putin, có nghĩa là chiến thắng cuối cùng của Ukraina. Nhưng trong chiến thắng này cũng có một mối đe dọa: sự chú ý của thế giới có thể chuyển sang Moscow và Ukraina một lần nữa vẫn nằm lại trong bóng tối.

Bởi vậy,  chúng ta cần phải thực hiện ngay những nhiệm vụ cấp thiết của quốc gia. Vậy, chúng ta cần phải làm những gì?

Nào, hãy tiếp tục nói chuyện về nhiệm vụ  chính, đó  là cuộc chiến chống tham nhũng. Tham nhũng – không phải là một căn bệnh mà là một triệu chứng của bệnh, kiểu như nhiệt độ cao khi bị cúm hoặc sốt phát ban. Còn căn bệnh đó là cả một hệ thống chính quyền bảo thủ  mà theo đó quyền lực là một tài sản riêng biệt, và những ai mà đã chiếm lĩnh được điều đầu tiên (quyền lực), có nghĩa là sẽ sở hữu điều thứ hai (tài sản). Tham nhũng trong hoàn cảnh như vậy đóng vai trò như một chất bôi trơn: không có nó thì hệ thống bánh răng sẽ không quay.

Trong năm 2014 dường như hệ thống đã bị giáng một đòn mạnh. Nhưng bây giờ chúng ta nhận thấy rằng vết thương không đến nỗi nguy hiểm. Nó dai dẳng kéo dài và lại tỏa sáng như một đồng xu mới.

Cách mạng tạo ra kỳ vọng cao. Triết gia Ba Lan Leszek Kołakowski gọi hiện tượng này là “sự điên rồ lãng mạn của cuộc cách mạng”.  Và cuối cùng, vào thời kỳ hậu cách mạng, phải thừa nhận rằng: kỳ vọng của chúng ta là quá cao. Ukraina, hay đúng hơn, các chính trị gia  mới của nó, đã không thể nhảy cao quá đầu mình. Đất nước trở lại con đường đã bị chà đạp cũ  của sự chuyển động mà không có sự thay đổi, và thay đổi nhưng không có sự chuyển động. Đó không phải là sự sống mà là  sống mòn. Hơn nữa, trong tình trạng này sự trì trệ có thể tiếp diễn trong một thời gian dài, thậm chí trong nhiều thập kỷ.

Chúng ta có nên tuyệt vọng không? Điều đó phụ thuộc vào việc xem xét tình hình từ góc độ nào. Vâng, các cửa sổ của cơ hội cho những thay đổi nhanh chóng ở Ukraina đã được đóng lại. Nhưng đã mở ra hành lang của 20-25 năm tới, theo đó đất  nước có thể di chuyển về phía trước,  một khi mà thế hệ trẻ hôm nay  bước vào tuổi trung niên, và tinh thần châu Âu của chúng vẫn lôi cuốn đất nước Ukraina.

Ngoài ra, nếu cửa sổ hiện tại được đóng lại, nó không có nghĩa là sẽ không xuất hiện cái mới. Cái mới đó có thể xuất hiện sau một tháng với sự ra đời của các nhà cải cách cấp tiến hoặc sau 5-10 năm nữa. Không ai đoán trước được, nhưng điều quan trọng là phải chuẩn bị cho điều đó.

Và đã đến thời điểm lựa chọn một chiến thuật mới. Kiểu như chiến thuật rất tốt do nhà kinh tế Pavel Sheremet đề ra: “Nếu chúng ta không thể thay đổi cả quốc gia, thì nên thay đổi các thành phố. Nếu chúng tôi không thể chinh phục thành phố? Thì, chúng ta hãy chinh phục các khu phố,  từ nhà này sang nhà khác, từ đường phố này đến đường phố khác. ”

Nói cách khác, chúng ta đồng thời cần phải xây dựng một cấu trúc cải tổ công khai ở Ukraina, sao cho sẽ hiệu quả hơn hệ thống “cũ”. Như một ví dụ,  so sánh Học viện Kyiv-Mohyla và trường Đại học Công giáo Ukraina Lviv với bất kỳ trường đại học của quốc gia thì thấy: ở đó thế hệ  trẻ tài năng  “tự lựa chọn con đường đi của mình”, ở đó tập trung  các giáo viên giỏi nhất và luôn có sự hỗ trợ của giới kinh doanh. Và các trường đại học như vậy nên xuất hiện  không chỉ ở các thành phố châu Âu cũ, mà còn trong các đô thị mới như Dnepropetrovsk, Odessa và Kharkov.

Tôi chỉ nói ra những ví dụ, liên quan đến cá nhân. Tôi nghĩ rằng tất cả mọi người có thể nói về chính họ. Mục đích chính là  chúng ta nói về chiến thuật  của những thay đổi tiềm năng, mà có thể biến đổi từ số lượng  thành một chất lượng mới.

Ukraina – không phải là vận động viên chạy nước rút mà là vận động viên chạy đường dài;  đường chạy của nó bị dài hơn do tính đặc thù của quốc gia trong quá khứ. Ukraina đã đi trên con đường đó trong gần 30 năm. Trong thời gian này họ đã có thể: thoát khỏi đế chế vào năm 1991; xây dựng gần như từ đầu cả một cấu trúc nhà nước vào năm 1990; mặc dù có xung đột nội bộ nhưng vẫn  tạo ra một quốc gia và trụ vững trước chiến dịch  “mùa xuân Nga”; không quay về chế độ cửa quyền của những năm 2004-2014. Và một điều rất quan trọng là  trong những năm gần đây trong xã hội Ukraina đã được hình thành hạt nhân cải cách song ngữ hiệu quả.

Ukraina đã gần như kết thúc khoảng cách của cuộc chạy đua, khi mà sự sụp đổ của hệ thống chính quyền cũ đang  ở vào một giai đoạn quyết định,  thì rất cần  thành lập và duy trì các tổ chức ưu tú, các tổ chức này tồn tại độc lập bên ngoài của nhà nước.

Không có đảm bảo rằng chúng ta sẽ đến đích thắng lợi: lịch sử cho thấy có những trường hợp thắng lợi và có cả thất bại. Nhưng kilomet cuối cùng luôn luôn là khó khăn nhất. Điều quan trọng- không  được chán nản và không được rời khỏi con đường.

Nguyễn Hoàng Lân, dịch theo NV.ua