Cả thế giới đã ngả mũ trước những thành công về kinh tế, chính trị và đạo đức của người Đức kể từ khi Thế chiến thứ II kết thúc. Từ cách tiếp cận chiến lược Ostpolitik (Bình Thường Hóa Quan Hệ) táo bạo của người sáng lâp Willy Brandt trong các mối quan hệ với Đông Âu để tái thống nhất đất nước trong hòa bình vào năm 1990. Hay nguyên tắc đầy nhân ái dang rộng vòng tay chào đón người tị nạn Syria của Thủ tướng đương nhiệm Angela Merkel. Nước Đức đã tạo ra các tiêu chuẩn mà tất cả trong đó có chúng ta phải ngưỡng mộ.

Tuy nhiên những điều nêu trên lại là một lỗ hổng trước mục tiêu của ông Putin để khai thác. Kế hoạch của ông Putin là dùng Gazprom như một thứ vũ khí để khóa chặt và biến Tây Âu thành một “con nghiện” năng lượng của Nga, cũng như kìm hãm khả năng của Ukraina để cứu vãn vai trò ngày càng suy yếu tại nước này. Chưa hết ông Putin còn ve vãn bà Merkel thực hiện dự án Nord Stream 2 với lời rỉ tai ngọt ngào “đây là một dự án thương mại và mang lại lợi ích tối ưu theo quy tắc của thị trường.

Tuy nhiên dự án mới chỉ trên giấy đã bị dội một gáo nước lạnh khi ông  Anders Aslund trong Hội đồng Đại Tây Dương tiết lộ: “Việc tiêu thụ khí đốt tự nhiên trong Liên minh châu Âu đã giảm 21% trong thập kỷ qua và các đường ống dẫn khí đốt của Gazprom dưới biển Baltic hiện chỉ đang hoạt động với một nửa công suất. Và Gazprom là tập đoàn không theo quy tắc kinh doanh của thị trường. Nó được sử dụng cho các mục tiêu địa chính trị của Nga, cụ thể như sẵn sàng cắt nguồn cung cấp hoặc tăng giá khi Kremlin muốn.”

Những thông tin của Aslund, một nhà kinh tế Thụy Điển với nhiều kinh nghiệm về Nga và Ukraina, được ông Gerhard Schroeder xác nhận.  Gerhard Schroeder là người đứng đầu ban giám đốc Nord Stream, một công ty con của Gazprom. Vào năm 2005 ông đã ký thỏa thuận xây dựng dự án với người bạn thân Putin. Sau đó ông bị bà Merkel đánh bại trong cuộc bầu cử Liên bang. Ngày cuối cùng trên cương vị Thủ tướng ông đã bắt đầu các cuộc thảo luận với Thủ tướng Putin về việc đầu quân cho Gazprom, theo một nguồn thân cận cho biết.

Chưa hết bất ngờ tháng 6-2015 Gazprom đưa ra một thông báo “xây thêm một đường ống dẫn khí cho EU” với mục đích biến đường ống dẫn tại Ukraina trở thành mớ sắt vụn – Hiện Ukraina có doanh thu từ vận chuyển khí đốt cho Nga sang EU khoảng 2 tỷ usd. Dự án này được Phó thủ tướng kiêm Bộ trưởng Năng lượng Đức, đồng minh của bà Merkel và là thành viên Đảng Dân chủ Xã hội của ông Schroeder ông Sigmar Gabriel hết sức ủng hộ.

Chắc chắn động thái ủng hộ này của Đức theo tiêu chuẩn phát triển xã hội Đức, hay để khắc phục những hậu quả Đảng Đức Quốc Xã đã gây ra, hoặc để khích lệ sự đoàn kết trong xã hội, đây được coi là sự phô trương. Dĩ nhiên dự án không phải về tính hiệu quả. Nó cũng là sự xoa dịu về căng thẳng địa chính trị với ông Putin. Đây là đề nghị bất ngờ và thiếu sự đồng thuận đoàn kết với những người hàng xóm của Đức tại Đông Âu.

Tác giả bài báo của tờ Washingtonpost nói rằng trong hai năm qua ông đã sống ở Đức. Ông ở đó để chiêm nghiệm sự sẵn sàng của người Đức trong việc chia sẻ gánh nặng khó khăn với toàn xã hội. Sự sẵn sàng của những công nhân Đức khi kìm chế những đòi hỏi về tiền lương và lợi ích. Những điều đó nói lên lý do tại sao thất nghiệp ở Đức chỉ bằng ½ của Pháp, hay những sự hy sinh để người Đông Đức hòa nhập bình đẳng với họ.

Tuy nhiên bà Merkel không nhận ra một thực tế khác xa với những tiêu chuẩn nêu trên: Kinh tế là một cuộc đấu tranh theo phương diện khác và sự ủng hộ dường như chỉ dừng lại ở biên giới Đức. Thủ tướng trẻ tuổi của Ý ông Matteo Renzi và các nhà lãnh đạo Liên minh châu Âu đã chỉ ra tại Hội nghị thượng đỉnh EU tổ chức tại Brussels cách đây hai tuần, “Nord Stream 2 sẽ là dự án mờ ám phá hoại ngấm ngầm những nỗ lực của EU để hình thành một thị trường năng lượng chung, trong khi khối này cam kết cắt giảm dần sử dụng khí đốt.”

Đây không phải là sự ngẫu nhiên khi Gazprom có các dự án nối tiếp nhau để xây dựng các đường ống dẫn khí mà nó diễn ra như sự khỏa lấp vào chiến lược quân sự ngày càng suy yếu của ông Putin tại miền Đông Ukraina. Ông Putin đã cảm thấy khó khăn hơn trong việc kiểm soát ly khai Ukraina khi ông hỗ trợ nhưng thành công không được như mong đợi. Trước đó một lãnh đạo phiến quân, Igor Strelkov tại Moscow đã chỉ trích Putin không hỗ trợ đầy đủ cho lực lượng của ông ta. Putin có thể cảm nhận thời gian dành cho cuộc phiêu lưu quân sự tại Ukraina đã sắp cạn, vì vậy ông ta phải dành chiến thắng hoặc đóng băng để đối phó.

Quốc hội Hoa Kỳ gần đây đã thay đổi luật đó là cho phép xuất khẩu dầu, trong khi nước này có trữ lượng lớn với chi phí khai thác thấp. Vì vậy chính phủ Mỹ cần phải làm rõ rằng họ sẽ cung cấp năng lượng khẩn cấp cho Ukraina nếu cần thiết. Đồng thời Tổng thống Obama, người đang đẩy mạnh để kết thúc một hiệp định thương mại xuyên Đại Tây Dương mới, nên sử dụng mối quan hệ đồng minh và hành động với bà Merkel để đảm bảo rằng: Ngoài tiêu chuẩn của nước Đức còn có tình đoàn kết với các đồng minh, đó là từ bỏ dự án xây dựng đường ống nguy hiểm.

Đức Dũng