Sự thờ ơ chết người ở nước Nga của Putin

Sau vụ sát hại Boris Nemtsov có thể nhìn thấy trên Internet những bình luận về tình hình ở Nga – “trong nước người ta đang giết nhau mỗi ngày, và họ chỉ nhớ nó khi một người nổi tiếng bị giết chết”. Lời phàn nàn là khá khách quan, nhưng không phải thực sự để giải thích lý do tại sao các vụ giết người đã trở thành chuẩn mực ở Nga. Tại sao sự giết người thông thường của một người lính trong cuộc chiến hiện nay của Nga không gây ra môt cảm xúc nào, ngoại trừ cha mẹ và những người thân? Tại sao vụ giết hại một người nổi tiếng lại trở thành một chủ đề của các cuộc tranh luận nhiệt thành của những người chống đối và ủng hộ, và sau những lời buộc tội và bào chữa không còn thấy sự đau buồn và lòng từ bi?

Tuy nhiên, điều này liên quan không chỉ với một nước Nga hiện đại – lịch sử của đất nước cho thấy rằng nhiều cuộc chiến tranh, các cuộc bạo loạn và nổi dậy đã góp phần vào tử vì đạo các nạn nhân hàng trăm ngàn và hàng triệu người. Người ta chỉ đặt di tích cho một số người, người ta nói nhiều về những người này, và im lặng về những người khác hoặc dựng nhiều “Mộ Chiến sĩ Vô danh” với ngọn lửa luôn cháy có tên “Gazprom”. Cái chết ở Nga có còn rất ít người quan tâm, chúng đã trở thành thông thường, phổ biến như bệnh cảm lạnh.

Công việc trước đây của tôi có liên quan đến cái chết của các nhà báo. Trung tâm Báo chí tình huấn (CJES ) đã đưa ra bản giám sát bạo hành đối với các tường thuật viên, chuyên mục viên và phóng viên. Chúng tôi thu thập thông tin về những vụ giết người, hành hung, bị thương và các mối đe dọa. Trong những năm 90 cuộc sống của các nhà báo Nga không phải là dễ dàng, nhưng những vụ giết người và tấn công là không thường xuyên. Với sự xuất hiện của Putin trong Kremlin, tình hình đã thay đổi đáng kể và chúng tôi bắt đầu ghi lại sự phát triển của các vụ giết người và tấn công. Số vụ giết người liên quan đến hoạt động nghiệp vụ, người ta đã đưa Nga vào danh sách các quốc gia mà công việc của nhà báo là nguy hiểm nhất trên thế giới. Mặt khác của công việc trước đây của chúng tôi – im lặng: nhiều phóng viên đã bị giết chết, còn các đồng nghiệp của họ đều im lặng, không có các biện pháp hoặc các cuộc biểu tình nào. Chỉ sau cái chết của Anna Politkovskaya, cộng đồng nhà báo mới nhận thấy nó là cần thiết để phản đối – đã có đến hai hoặc ba trăm người xuống đường.

Sau một cuộc họp báo thường kỳ, tại đó CJES đã  trình bày các kết quả giám sát, một người bạn bác sĩ làm việc ở “cấp cứu” Moscow đã tiếp cận tôi và nói rằng số lượng các bác sĩ đã bị giết chết còn nhiều hơn nhiều so với các nhà báo. Nhiều bác sĩ bị gây nghiện và nghiện rượu, bởi vì các bác sĩ không được bảo vệ, họ thường trở thành nạn nhân của các vụ cướp. Tuy nhiên, nếu bạn nhìn vào số liệu thống kê chính thức, thì rõ ràng rằng ở nước Nga – một quốc gia tội phạm nguy hiểm, không quan trọng bạn làm gì, và bạn thực hiện công việc gì – bạn đều có thể trở thành nạn nhân của sự cố ý hoặc vô ý giết người. Giết người – đây là một biện pháp cực đoan, kẻ thù có thể đi đến việc ấy khi không có những biện pháp khác tiếp xúc lên con người. Ở Nga khó mà hiểu, “biện pháp cuối cùng” bắt đầu và kết thúc ” ở đâu, khi nào: họ có thể giết người vì một hộp diêm hay như một đối thủ chính trị.

Để hiểu rõ nguyên nhân và động lực của sự thờ ơ, có thể dẫn ra đầy đủ thống kê các vụ giết người. Nhận được những con số thực sự là không dễ dàng, nhưng nó có thể tham khảo các nghiên cứu của Học viện Viện Nghiên cứu Tổng Công tố dưới sự lãnh đạo của  Giáo sư Sergei Inshakov, với các kết quả nghiên cứu nhiều năm các vụ giết người tiềm ẩn (ẩn, không được xếp hạng). Theo số liệu của họ, tỷ lệ các vụ giết người trong các thập kỷ qua đã  tăng đều đặn và trong năm 2009 lên tới 46.200. Chỉ số lượng các báo cáo giết người, có đưa đến các cơ quan cảnh sát, là 45.100, trong khi số lượng các xác chết không xác định được trong cùng một năm ấy – 77.900. Đồng thời, số người mất tích, nhưng không bao giờ tìm thấy – 48.500.

Không chắc rằng dữ liệu cho các năm tiếp theo là rất khác nhau. Ngoài ra, theo truyền thống của Liên Xô hoàn toàn không biết, bao nhiêu binh sĩ đã thiệt mạng trong cuộc chiến tranh Nga – Chechnya kể từ năm 1994, ở Georgia vào năm 2008, tại Ukraine – trong năm qua. Trong cuộc chiến Gruzia trong số những người lính Nga trong mặt trận thông tin thường xuyên gọi những con số chết chóc đáng sợ của quân đội Gruzia, mà không nhận ra rằng ở một đất nước nhỏ bé như vậy, ẩn dấu cái chết của một người là không thể, nói gì đến nhiều hơn như vậy, hàng chục hoặc hàng trăm. Ngoài ra, Bộ Quốc phòng Gruzia đã công bố một danh sách đầy đủ các nạn nhân chiến tranh trong quân đội, các cơ quan chính phủ khác – danh sách những thương vong cho dân thường. Ở Nga, trong một thời gian dài đã nói về những con số phát minh của “3000 người yên nghỉ” và đã đánh bại gần một nửa quân đội Gruzia, trong khi che dấu sự mất mác thực sự của mình. Cũng tương tự như vậy, số người chết từ phía quân đội Nga cho cả hai cuộc chiến tại Chechnya và Ukraine đã không được nhắc đến.

Sự thờ ơ ở Nga đã xuất hiện không phải bây giờ, và không phải từ khi xây dựng “thế giới Nga” mang tên đồng chí Putin. Nhiều khả năng, đó là tinh thần – từ chính các thời kì khi các cuộc chiến tranh xâm lược là mục tiêu của các hoàng đế Nga, và cho mọi người một lý do để tự hào về một “cường quốc vĩ đại”. Có bao nhiêu người đã chết trong các cuộc cưỡng chiếm Urals, Siberia và Viễn Đông, Trung Á và Caucasus, không biết chính xác, nhưng các số liệu công bố đang gây khủng khiếp bởi quy mô của các cuộc chiến tranh đẫm máu, mà cho đến nay những sinh viên tốt nghiệp của các trường phổ thông và các trường đại học Liên Xô không hề biết. Những nhà vô địch cho sự hủy diệt người dân của mình chính là những người cộng sản, trong 20 năm đầu tiên họ đã trải qua mười cuộc chiến tranh. Thảm khốc nhất trong số đó là chiến dịch Phần Lan 1939-1940 với thiệt hại khoảng 1,5 triệu binh sĩ và sĩ quan của Hồng quân.

Thậm chí trong cuộc chiến Chechnya lần đầu tiên, tại tượng đài Pushkin ở Moscow mỗi thứ năm đều tập trung những người phản đối chiến tranh. Họ thường đến theo nhóm khoảng 5-6 người có khi nhiều hơn một chút, trong cuộc chiến tranh thứ hai thì dừng, không đến nữa – các hành vi này bắt đầu bị cấm. Vài tấm biểu ngữ ít ảnh hưởng đến chính quyền và xã hội. Ở Chechnya, hàng chục ngàn người đã bị giết chết, nhưng xã hội đã im lặng. Như trước đây – đã bị chết ở Afghanistan – và xã hội đã im lặng. Đã im lặng trong chiến tranh ở Georgia và bây giờ – ở Ukraina. Người ta không thể tưởng tượng được mức độ nhẫn tâm của mọi người, họ dững dưng trước cái chết của người ngoài. Tuy nhiên, cũng như trong cái chết của những người thân yêu. Nhà nước đang thay thế phẩm con người bằng thế phẩm nhà nước kỳ lạ của chủ nghĩa yêu nước, chủ nghĩa dân tộc và chủ nghĩa Sô vanh.

Tôi nghĩ rằng việc giết hại Boris Nemtsov sẽ không được làm sáng tỏ, cũng như đã không làm sáng tỏ các vụ án mạng của hàng trăm ngàn người nổi tiếng và ít được biết đến. Vụ giết người chưa được giải quyết – một dấu hiệu rõ ràng về sự tham gia của nhà nước vào nó, khi trong thực tế chúng ta biết, ai quan tâm đến cái chết của người này, và ai có thể đã ra lệnh, nhưng có thể nào chính quyền lại tự đưa mình vào tù. Và bây giờ, mọi người nghĩ đến các phiên bản của riêng mình, hay vui vẻ thảo luận về những thứ được đề xuất bởi công tác tuyên truyền. Đối với chính thủ phạm đã không còn quan tâm, mọi chú ý đã được chuyển sang các chi tiết thứ cấp. Đây là sự thờ ơ.

Để chống lại sự thờ ơ là không thể, nó là  một phần của giáo dục và là ý thức hệ nhà nước. Trong mỗi gia đình có thể giữ gìn album gia đình với hình ảnh của những người tổ tiên đã chết trong các cuộc chiến tranh, nhưng họ lại không bao giờ thảo luận – vì điều gì và tại sao. Ý thức hệ nhà nước đã tạo ra qua nhiều thập kỷ, thúc đẩy sự tự hy sinh và sự khiêm nhường. Tuyên truyền nhà nước trong một thời gian dài đã nuôi dưỡng và đang tiếp tục nuôi dưỡng sự thờ ơ với mạng sống của những người khác, và cả với cái chết của người khác. Và nó rất nhanh chóng quay sang thù ghét.

Tác giả: Oleg Panfilov, Giáo sư Đại học Tổng hợp quốc gia Ilia (Georgia), người sáng lập và là giám đốc của Trung tâm Báo chí tình huấn (2000-2010)

Nguyen Hong  (chuyển ngữ)

Nguồn: Олег Панфилов: Убийственное равнодушие России Путина


Mạng Ký Giả: Cuộc thi viết với chủ đề Việt Nam - Đất nước - Con người

 




Bài liên quan

Trả lời

Email của bạn sẽ không được hiển thị công khai.

Cùng chủ đề