Tháng 7 năm ngoái phát biểu trước Quốc hội Tổng thống Syria Bashar al-Assad đã không đồng ý chia sẻ quyền lực với các nhóm đối lập.

Khi hiến pháp Syria “chấp thuận” tất cả các quyền lực cho Tổng thống, thì tất cả các cơ quan như chính phủ, bộ ngành cũng chỉ là bù nhìn, bất lực, thảm hại như những gì đã xảy ra tại nước này hôm nay. Quyền lực thực sự sẽ vẫn nằm trong tay của các gia đình mafia do Tổng thống “sở hữu”.

Có nhiều sáng kiến đưa ra nhằm giữ thể diện, chia sẻ quyền lực chính trị và công thức để ngăn chặn chết chóc ở Syria cũng như khuyến khích đoàn kết dân tộc trong cuộc chiến chống lại Nhà nước Hồi giáo. Tuy nhiên đối với Assad đây là thách thức và là sự tự nguyện trong việc chuyển giao quyền lực của gia đình trị.

Tuy vậy sáng kiến đưa ra đã hiểu sai về bản chất của vấn đề. Quyền lực tuyệt đối giống như ôxy đối với Assad nó không thể thiếu trong khí huyết của ông.

Điều đó đã được chứng minh qua cuộc đàn áp những người biểu tình ôn hòa làm bùng nổ cuộc nội chiến ở Syria vì vậy Assad không có ý định gắn mình vào những thỏa hiệp chính trị. Ông đã không bị trừng phạt và hầu như bị miễn dịch trước những đòi hỏi chia sẻ quyền lực. Sự sẵn sàng chia sẻ quyền lực của ông sẽ là cảnh báo cho những khu vực và nhóm ảnh hưởng thân cận.

Sau khi chính quyền Syria đàn áp những người biểu tình bằng bạo lực những người thực thi sẽ bị kết tội chống lại loài người, những cố vấn đã nói với Assad rằng nếu thỏa hiệp chính trị thậm chí một cuộc thảo luận nghiêm túc sẽ làm ông nhanh chóng sụp đổ. Do đó các sự ham hố quyền lực cũng như cảnh báo của giới thân cận đã ngăn chặn ông tiến hành các cuộc đàm phán nghiêm túc, trên thực tế hâu như nó không tồn tại.

Do đó sự hấp dẫn của phương Tây đã bị đánh bại từ thiện chí của Nga.

Vâng sau đó các máy bay ném bom Nga đã tiến hành oanh kích tại quê hương Assad, tất nhiên sự can thiệp quân sự của Nga sẽ đem đến lợi ích cho ông Putin trong khu vực và trên thế giới. Các cuộc tấn công vào dân thường càng nhiều tiến trình hòa bình sẽ trở nên mong manh và bị đập vỡ, cuộc di dân ồ ạt tiếp tục diễn ra gây áp lực mạnh lên châu Âu, làm rối loạn châu Âu và quan hệ giữa các nước EU trở nên căng thẳng. Cũng như giúp Nga có ảnh hưởng rất lớn đến hồ sơ Iran, Bắc Triều Tiên và các vùng phụ cận.

Cũng chính điều này sẽ vô tình trở giáo đâm lại Putin khi Tổng thống mới của Mỹ có thể kết luận (không chỉ riêng về Syria) rằng Nga là một kẻ thù khó lường và cực kỳ nguy hiểm về kinh tế, chính trị và có thể sử dụng sức mạnh quân sự.

Nếu lãnh đạo Nga ở trạng thái bình thường nước Nga sẽ nhanh chóng đưa ra kết luận rõ ràng: lợi ích của họ tại Syria và khu vực được đảm bảo tốt nhất bằng cách đưa ra lời đề nghị cho gia đình tội phạm Syria (kèm theo đáp ứng các điều kiện) mà họ không thể từ chối ví dụ như sẽ được tự do, an toàn sống tại nước ngoài.

Trớ trêu thay lợi ích thông thường của Nga có thể được bảo vệ tốt nhất lại nằm trong tay người đứng đầu trong ban đàm phán của phe đối lập, cựu Thủ tướng Syria Riad Hijab hơn là Putin tìm mọi cách để củng cố cho Assad. Vì chính vị Tổng thống Syria thường xuyên sử dụng lợi thế quân sự của Nga để phá hoại hòa bình mà Nga mong muốn. Tuy nhiên lãnh đạo Nga lại không bình thường khi hoàn toàn tin tưởng chìa tay cho Assad để kéo xuống vũng lầy.

Đối với Tổng thống Nga Vladimir Putin, Syria là tất cả để đánh bại Hoa Kỳ khi nước này thuyết phục Nga rằng tham nhũng, suy thoái kinh tế và độc tài cai trị là tất cả các giá trị của họ. Vì vậy trong cuộc họp Đại Hội đồng LHQ năm ngoái ông Putin phát biểu “thay đổi chế độ dân chủ hóa phải đóng băng”. Assad là “con đẻ” của ông, Assad biết điều đó và đã tự làm theo ý mình.

Putin hiểu rằng Obama không có hành động mạnh mẽ để lật đổ Assad. Tổng thống Obama cũng không làm gì để thuyết phục người đồng cấp Nga về việc tìm kiếm sự thay thế chế độ bạo lực ở Syria.

Vì vậy Putin giống như một người trên đà chiến thắng và có thể cho rằng Tổng thống Mỹ sẽ phải hạ mình trước Nga trong cuộc nội chiến Syria. Tuy nhiên tất cả đều là ảo tưởng vì điều đó không xảy ra.

Thay vào đó ông Putin đang phải hàng ngày chịu một mức chi phí lớn để hỗ trợ cho Assad khi nền kinh tế Nga ngày càng suy thoái đói ngân sách và ông Putin sẽ phải “nếm trải” nếu Tổng thống Mỹ mới của Mỹ cứng rắn với Nga.

 

Putin có thể lấy tuyên truyền muốn đưa Assad trở thành người đứng đầu liên minh chống lại Nhà nước Hồi giáo, khi đó Nga sẽ trở thành một “cường quốc thế giới” có trọng lượng lớn như Mỹ, một biểu tượng mà ông Putin hằng ấp ủ. Tuy nhiên chính quyền Obama cảnh báo rằng việc giết hại dân thường hàng loạt của Assad sẽ phải trả giá trừ khi Nga phải gạt bỏ “đứa con của Putin”.

Sĩ quan quân đội Nga và quan chức dân sự làm việc về các vấn đề nhân đạo tại Syria nhận thức rõ về chế độ Assad và những hành vi bẩn thỉu để bôi nhọ danh tiếng của Liên bang Nga. Tổng thống Nga nên ủng hộ những người này cũng như Tổng thống Mỹ cung cấp cho Bộ trưởng ngoại giao một số đòn bẩy.

Assad đã kéo theo tất cả mọi người vào vũng lầy như mình như Iran, lực lượng của Lebanon mặc dù chế độ Syria không có gì chuyển biến. Nếu nước Nga tỉnh táo sẽ quan tâm đến lợi ích quốc gia bằng cách cứu đất nước Syria khỏi bàn tay của tổ chức mafia của Assad cũng như cứu cho danh tiếng của mình không bị vấy bẩn. Thực tế Assad đang trong vùng lầy và nếu Putin tiếp tục theo đuổi để bảo vệ cho “đứa con của mình” để đánh bại Hoa Kỳ khi tiêu diệt toàn bộ phe đối lập, thống nhất liên minh chống Nhà nước Hồi giáo do Assad lãnh đạo có lẽ Nga đang đi quá xa so với khả  năng của chính mình. Nếu Nga không tỉnh táo sẽ tắm bùn cùng Assad.

Trọng Nghĩa