Lực lượng dân quân Shiite Iraq hôm nay đã phát động một cuộc tấn công vào phía tây thành phố Mosul, hoạt động này sẽ thắt chặt thòng lọng quanh thành trì của Nhà nước Hồi giáo ở Iraq. Tuy nhiên điều này có thể thổi bùng căng thẳng giáo phái trong khu vực chủ yếu là người Sunni.

Giải phóng Mosul sẽ là những trận chiến lớn nhất trong vòng 13 năm trở lại đây.  Sau những biến động ở Iraq vì cuộc xâm lược do Mỹ dẫn đầu năm 2003 để  lật đổ cựu Tổng thống Saddam Hussein, một người Hồi giáo Sunni và đem đến phần lớn những người Hồi giáo dòng Shiite lên nắm quyền.

Một phát ngôn viên của lực lượng dân quân Shiite, được gọi là lực lượng Hashid Shaabi cho biết hàng ngàn chiến binh “bắt đầu hoạt động vào buổi sáng hôm nay để dọn sạch các hang ổ của Daesh (Nhà nước Hồi giáo) ở phía tây Mosul”.

Đây là thành phố lớn nhất do Nhà nước Hồi giáo dòng Sunni chiếm đóng. Việc thất thủ sẽ đánh dấu một thất bại gần như hoàn toàn tại Iraq, hai năm sau lãnh đạo Abu Bakr al-Baghdadi tuyên bố một Caliphate sẽ thành lập từ Iraq đến Syria. 

Mục tiêu của lực lượng dân quân Shiite sẽ giải phóng các làng phía tây Mosul và thị trấn Tal Afar, cách thành phôd khoảng 55 km (35 dặm), phát ngôn viên Hashid nói. Đồng thời cắt đứt đường rút lui của Nhà nước Hồi giáo sang nước láng giềng Syria hay mọi sự gia cố quốc phòng của họ ở Mosul.

Lực lượng do nhà nước Iran hậu thuẫn và lực lượng bán quân sự thiện chiến đã mang thêm hỏa lực phục vụ cho chiến dịch gần hai tuần nay để giành lại thành phố lớn thứ hai của Iraq từ nhóm thánh chiến Hồi giáo cực đoan.

Binh sĩ Iraq,  lực lượng an ninh và chiến binh peshmerga người Kurd đã tiến hành thực hiện chiến dịch trong 12 ngày qua ở mặt trận phía Nam, phía đông và đông bắc Mosul, tại đó vẫn còn 1,5 triệu người sinh sống.

Liên Hiệp Quốc đã cảnh báo có thể xảy ra một cuộc khủng hoảng nhân đạo và một cuộc di cư tị nạn tiềm tàng từ Mosul – vì khi bắt đầu hoạt động trên sườn phía tây của thành phố thường dân Mosul có thể không có lối thoát an toàn, ngay cả khi họ thoát khỏi sự kiểm soát của Nhà nước Hồi giáo.

Dân làng từ các khu vực xa trung tâm quanh Mosul đã nói với Reuters rằng phụ nữ và trẻ em đã bị buộc phải làm lá chắn khi họ cùng Nhà nước Hồi giáo rút lui vào thành phố trong tuần này.

Nguồn tin quân sự Iraq và phương Tây nói rằng đã có nhiều tranh luận xung quanh về việc nên hay không nên phong toả sườn phía tây thành phố Mosul. Vì cần mở ra một đường rút lui cho Nhà nước Hồi giáo để cơ sở hạ tầng và tính mạng của cư dân tại đó được đảm bảo, khi cuộc tấn công vào thành phố kết thúc.

Một số thường dân chạy trốn khỏi Mosul cũng chạy trên những con đường về phía tây để sang Qamishli, trong khu vực do lực luợng người Kurd kiểm soát ở đông bắc Syria. Những người người từ làng bên ngoài Mosul cũng tranh thủ sự hỗn loạn của cuộc xung đột bỏ chạy theo hướng khác.

“Mới đây có một số người trốn thoát, vì chậm hơn nên chúng tôi buộc phải mạo hiểm. Daesh bắn hai viên đạn vào chúng tôi nhưng không trúng và chúng tôi đã chạy thoát,” Ahmed Raad, 20 tuổi, từ làng Abu Jarbuaa đông bắc Mosul, đã tìm đuợc nơi trú ẩn tại một căn cứ của peshmerga cho biết.

Tiến độ chậm chạp

Các khoảng 30 km (20 dặm) về phía nam Mosul, lực lượng phản ứng nhanh Iraq tiến vào làng al-Shura, đây là một căn cứ quan trọng cho Nhà nước Hồi giáo, nơi các chiến binh thánh chiến được ủng hộ mạnh mẽ.

Một cảnh sát nói với phóng viên Reuters trên mặt trận phía Nam, hầu hết các phần tử nổi dậy Nhà nước Hồi giáo dường như đã kéo trở lại hướng về phía bắc Mosul, họ chỉ để lại một số lượng nhỏ chiến binh nhằm làm chậm bước tiến của lực lượng an ninh.

Vào sáng nay các cuộc không kích tiếp tục đánh vào khu vực, có thể nghe đuợc tiếng pháo binh, cũng như tiếng súng. Nhà nước Hồi giáo bắn trả bằng súng máy và súng cối.

Gần hai tuần tiến hành chiến dịch giải phóng Mosul được Thủ tướng Haider al-Abadi công bố, tiến đọ dọc theo thung lũng sông Tigris nam Mosul đã chậm hơn so với mặt trận phía đông, nơi chiến binh peshmerga người Kurd và một đơn vị quân đội tinh nhuệ đã tiến thêm trong bán kính một vài km vào Mosul.

Lực luợng dân quân Shiite thông báo đã có thêm lực lượng khác liên minh để đè bẹp Nhà nước Hồi giáo tại Iraq, nhưng cũng làm mối quan ngại về vai trò của họ tăng lên.

Việc tấn công vào thị trấn Tal Afar do Nhà nước Hồi giáo kiểm soát, gần Thổ Nhĩ Kỳ và là khu vực của dân tộc Turkmen khá lớn có các mối quan hệ lịch sử và văn hóa với Thổ Nhĩ Kỳ sẽ cảnh báo đến Ankara. Nơi này đa số nói tiếng Turkmen và theo dòng Shiite.

Các nhóm nhân quyền đã cảnh báo về bạo lực sắc tộc có thể xảy ra nếu các lực lượng bán quân sự Shi’ite giành lấy khu vực nơi người Hồi giáo Sunni chiếm đa số, nhiều trường hợp đã xảy ra ở phía bắc và tây Iraq.

Các lực lượng dân quân, được thành lập vào năm 2014 để giúp đẩy lùi cơn bão của Nhà nước Hồi giáo, theo báo cáo chính thức với chính phủ,  người Shiite do Abadi lãnh đạo nhưng họ có liên kết chặt chẽ với Iran.

Tổ chức Ân xá Quốc tế cho biết, trong các chiến dịch trước, họ đã “vi phạm nhân quyền nghiêm trọng, trong đó có tội ác chiến tranh” chống lại dân thường chạy trốn khỏi lãnh thổ của Nhà nước Hồi giáo.

Trong tháng Bảy, Liên Hợp Quốc đã có một danh sách hơn 640 người Sunni bị lực lượng dân quân Shiite ở Falluja bắt cóc, một cựu chiến binh đã chiến đấu ở thành luỹ phía tây Baghdad và khoảng 50 người khác bị hành quyết hoặc bị tra tấn đến chết.

Chính phủ Abadi và lực luợng chức năng nói rằng một số hành vi vi phạm đã xảy ra và đã được điều tra, nhưng phủ nhận nạn lạm dụng rộng rãi và có hệ thống.

Đức Dũng (theo Reuters)