Tổng thống Vladimir Putin phải cần hai năm để sửa chữa những khiếm khuyết của nền kinh tế hiện nay. Ít nhất đó là những gì ông đã nói rõ ràng trong cuộc họp báo cuối cùng vào tháng mười hai năm ngoái.

Cho đến nay các biện pháp của ông Putin tập trung vào củng cố các ngành tài chính với kế hoạch giải cứu lẻ tẻ một số ngân hàng, can thiệp vào thị trường  tiền tệ tuy nhiên những biện pháp này không hiệu quả. Những sự can thiệp của Putin tương đối nhỏ ông hy vọng thời gian sẽ làm người Nga  thích ứng dần với cuộc sống thực tế.

Thật vậy  kế hoạch vực dậy nền kinh tế của ông Putin có thể được giảm xuống còn hai yếu tố cần thiết như trong lịch sử – bánh mì và rượu vodka.

Với phong thái thoải mái được biểu lộ trong bài trả lời về cuộc họp báo cuối năm, ông Putin đã đưa ra những sáng kiến “mới” về kinh tế bao gồm: những cải cách đối với doanh nghiệp vừa và nhỏ. Lệnh ân xá hoàn toàn đối với nguồn vốn từ nước ngoài hồi hương. Hỗ trợ cho ngành công nghệ cao của Nga. Tuy nhiên những biện pháp của ông không mang tính cấp thiết mà các biện pháp này chỉ làm chậm lại quá trình khủng hoảng đang ngày càng hiện rõ.

Putin chưa bao giờ thể hiện sự quan tâm trong việc thúc đẩy sự phát triển của doanh nghiệp nhỏ và vừa, mặc dù nó là những yếu tố quan trọng của nền kinh tế trong việc tăng trưởng. Các doanh nghiệp nhỏ và vừa chỉ chiếm khoảng 22 phần trăm trong nền kinh tế Nga, trái ngược với 46 phần trăm ở Hoa Kỳ. Những vụ kiểm tra từ chi tiết nhỏ liên tục tái diễn của các cơ quan chính phủ như kiểm tra đường ống nước thải của khu vực doanh nghiệp nhỏ kèm theo những đòi hỏi về quyền bảo kê từ các cơ quan như: y tế, cứu hỏa và thuế.

Ông Putin đã đề ra các biện pháp khắc phục – trong đó bao gồm đăng ký công khai để ghi lại mỗi lần các nhà chức trách kiểm tra, cũng như kiểm tra định kỳ đối với các doanh nghiệp trong ba năm hoàn toàn trong sạch – biện pháp này có vẻ như không thể đưa ra ánh sáng những tiêu cực về tham nhũng trong quá trình kiểm tra. Thật vậy, với việc cắt giảm ngân sách sắp xảy ra, các nhà chức trách sẽ phải nghĩ cách để đảm bảo số tiền mà họ đang được lợi từ các doanh nghiệp tư nhân, chắc chắn số tiền đó không thể ít hơn so với hiện nay.

Trong mọi trường hợp, với lãi suất “bốc đồng” lên đến 17 phần trăm để bảo vệ đồng rúp, khu vực doanh nghiệp nhỏ và vừa sẽ đói tín dụng trong tương lai gần và sẽ phải vật lộn cho sự tồn tại của mình. Vấn đề pháp lý không có sự thay đổi trong bài giới thiệu của ông Putin.

Bài nói chuyện của Putin chỉ bao gồm một lệnh ân xá đầy đủ cho nguồn vốn trở về Nga – với điều kiện là chủ sở hữu phải có tài sản “hợp pháp hóa” tại Nga. Dòng vốn chạy ra khỏi nước Nga năm 2014 ở mức kỷ lục ước tính 120 tỷ USD. Kể từ khi quay lại nhiệm kỳ ba một trong những ưu tiên hàng đầu của ông Putin là tìm mọi cách để ngăn chặn nạn “chảy máu tài chính”. Chẳng hạn  ông vừa ký một đạo luật quan trọng liên quan đến việc này là sẽ đánh thuế những tổ chức hoặc cá nhân sở hữu những công ty đang hoạt động tại nước ngoài.

Tuy nhiên về lệnh ân xá, ông Putin đã không đưa ra chi tiết cụ thể. Hiện tại vẫn chưa rõ liệu các dòng vốn hồi hương có phải chịu khoản thuế nào không. Thật vậy luật ân xá chưa được đưa vào chương trình nghị sự và kế hoạch soạn thảo sớm nhất phải đến tháng 7 năm 2015.

Về luật đánh thuế đối với những tổ chức cá nhân đầu tư tại nước ngoài được ban hành khi đó những công ty hoạt động tại nước ngoài phải báo cáo với cơ quan thuế. Đặt các chủ sở hữu nguồn tài chính đối mặt với những phức tạp về pháp lý. Ngay cả khi họ đã chuyển tiền hợp pháp ra nước ngoài.

Người Nga có tài khoản ở nước ngoài đang bận rộn tìm mọi cách để lách luật mới, kể cả bằng cách thay đổi nơi cư trú chính thức của họ hoặc nhờ những công dân nước ngoài đứng tên tài sản. Bộ tài chính không thể định lượng được sẽ có bao nhiêu tiền được hồi hương. Về lệnh đặc xá thường đi kèm với những thủ tục phức tạp và nhiêu khê. Người Nga tại nước ngoài sẽ phải đối mặt với những quyết định khó khăn với câu hỏi nên hay không nên tiết lộ những thông tin bí mật về tài chính tại nước ngoài đối với cơ quan thuế.

Biện pháp thứ ba được ông Putin đề cập là tăng cường đầu tư vào công nghệ. Ông đặc biệt yêu cầu các doanh nghiệp và các viện nghiên cứu thông báo cho chính phủ  những yêu cầu về sự hỗ trợ cần thiết để mở rộng lĩnh vực công nghệ cao của Nga.

Tuy nhiên đáng chú ý là ông không đề cập đến bất kỳ chi tiết nào về dự án đình đám công nghệ đó là Skolkovo, trong khi họ đã nhận hàng tỷ đô la cho đầu tư công cộng và tư nhân. Theo sự miêu tả của cựu Tổng thống Dmitry Medvedev, Skolkovo được hình dung như là một Silicon Valley mới ở ngoại ô Moscow. Một số công ty phương Tây hàng đầu như (Cisco, Intel, Siemens, Samsung) và các trường đại học (Massachusetts Institute of Technology) đã đăng ký đầu tư vào Skolkovo, ban đầu họ được thuyết phục bằng những khoản tài trợ của chính phủ cho nghiên cứu, miễn giảm thuế và ưu đãi đặc biệt về pháp luật.

Tuy nhiên ông Putin đã thu hồi tất cả các cải cách lớn của Medvedev – và Skolkovo không ngoại lệ. Hiện nay một số vụ điều tra về gian lận đã được mở ra nhắm vào Skolkovo. Đặt ra mối nghi ngờ về sự nhất quán trong chính sách của nhà nước, thậm chí nghi ngờ về khả năng tồn lại lâu dài của khu công nghệ cao này.

Mặc dù chính phủ đã đầu tư đáng kể, nhưng các công ty của Nga vẫn thích mua công nghệ ở nước ngoài với lý do rõ ràng là chất lượng tốt hơn và giá rẻ hơn. Không có chính sách thay thế về hàng nhập khẩu của nhà nước được áp dụng nhằm thay đổi thực tế này. Ngoài ra nhiều bằng chứng cho thấy các doanh nhân công nghệ thực sự của Nga đang “bỏ phiếu cho đôi chân của mình” bằng cách rời khỏi Nga. Họ chạy ra nước ngoài vì ở đó môi trường kinh doanh ổn định hơn.

Yêu cầu  của ông Putin cho đầu tư vào công nghệ có vẻ như một điệp khúc mệt mỏi hơn là một lời kêu gọi mới  để hành động.

Vì vậy những gì được cung cấp từ những tuyên bố trước đó của ông Putin trong công cuộc vượt qua khủng hoảng của nước Nga lúc này khác xa với những lời hứa: Những gì đi xuống tất yêu phải đi lên? Vậy ông Putin sẽ dựa vào yếu tố nào để thực hiện điều này? Ông dựa vào hai mặt hàng chủ lực truyền thống của Nga là bánh mỳ và rượu vodka.

Ngay trước Giáng sinh Chính phủ đã công bố sẽ áp đặt thuế đối với xuất khẩu ngũ cốc, nhằm mục đích hỗ trợ giá lúa mì trong nước hạ xuống. Ông Putin cũng ra lệnh cho Chính phủ giá vodka phải được giữ ở mức thấp, một phần vì vấn đề sức khỏe cho người dân. Như chúng ta biết giá vodka tăng người Nga sẽ tìm đến những loại rượu lậu tự chế có nhiều độc tố và tạp chất (có thể gây chết người và ảnh hưởng đến tuổi thọ) để thay thế cho rượu được sản xuất chính hãng. Tuy nhiên nhiều khả năng ông Putin hiểu rằng  giá vodka cao luôn tương quan đến chỉ số uy tín. Giá Vodka càng thấp chỉ số uy tín càng cao và ngược lại.

Mặc dù Putin vẫn giữ chỉ số tín nhiệm rất cao nhưng ông vẫn tiếp tục “nhìn qua vai” thể hiện sự lo lắng và để ý, điều này  không phải không có lý do. Những người nổi tiếng Vladimir Lenin lên nắm quyền dựa vào lời hứa của hòa bình, của đất đai và của bánh mì. Tsar Nicholas II của vương triều Romanov cuối cùng và Tổng thống Liên Xô Mikhail Gorbachev có rất ít điểm chung – ngoại trừ  chiến dịch chống rượu lậu, tình trạng thiếu lương thực là nguyên nhân chủ yếu làm sụp đổ đế.

Trong tình hình hiện nay rõ ràng là Putin đang ngồi dưới mặt đất. Mặc dù ông vẫn có gần $ 400 tỷ dự trữ, nhưng không ai biết ông ta sẽ kéo dài được bao lâu và để mua một xã hội yên bình sẽ phải bỏ ra bao nhiêu tiền.

Thậm chí nếu Putin có thời hạn khắc phục khủng hoảng kinh tế trong hai năm như lời hứa của mình – theo một giả định vào thời điểm này – sẽ đưa Nga tới cuộc bầu cử quốc hội tiếp theo vào năm 2016. Ông Putin sẽ tiếp tục củng cố địa vị của mình khi Đảng nước Nga thống nhất chiếm đa số ghế trong Quốc hội thông qua vận động bỏ phiếu như cuộc bầu cử Quốc hội năm 2011.

Putin sẽ cho phép một cuộc trưng cầu dân ý về các chính sách kinh tế của ông vào năm 2016? Khó có thể xảy ra điều này. Nhưng nếu kinh tế Nga suy thoái nghiêm trọng như hiện nay sẽ tác động tới từng góc phố việc trưng cầu dân ý là khó tránh khỏi.

Thanh Trúc

 

• Gia nhập EU và NATO, nhưng không có Donbass - 9 câu hỏi về cuộc hội đàm Biden-Putin
• Ukraina, Mỹ và Ba Lan đã ký thỏa thuận đa dạng hóa nguồn cung cấp khí đốt
• Các tên lửa hành trình của Ukraina có khả năng "khóa biển Azov"
• NƯỚC NGA TRONG CUỘC ĐỐI ĐẦU MỸ-TRUNG
• Bài phát biểu của tân tổng thống Ukraina Vladimir Alekseievich Zelensky.
• Portnikov: Zelensky nguy hiểm hơn nhiều đối với Putin so với Poroshenko