Phải nói rằng đối với đa số học sinh ở Ukraina thì kỳ thi đại học là kỳ thi đầu tiên và duy nhất mang tính cạnh tranh căng thẳng. Bởi trong suốt chặng đường hơn mười năm đèn sách các con không bao giờ bị đe dọa bởi nguy cơ lưu ban ở lại lớp hay không được đến trường học nữa do không vượt qua được những kỳ thi chuyển cấp, trừ khi các con nghỉ quá nhiều ( theo mình nhớ thì hình như nghỉ quá 30% số tiết học ).

Thi chuyển cấp tại Ukraina dường như chỉ để đánh giá học sinh đơn thuần và cũng ghi vào học bạ như một mục phải có. Niên học 2012-2013 con gái mình bước vào năm học cuối cùng ở trường phổ thông và như mọi đứa trẻ ” ngoan ” khác, con rất lo lắng cho kỳ thi sắp tới. Trước tiên con phải xác định sẽ thi những môn nào cho kỳ thi đại học ngoài môn thi bắt buộc cho tất cả các trường là môn Ngữ văn tiếng Ukraina.. Mọi trường đại học đều yêu cầu thí sinh thi 3 môn tùy theo yêu cầu của từng khoa mà một trong 3 môn đó là Ngữ văn rồi. Như năm 2013 con mình thi thì có thể thi 10 môn ( Toán Lý Hóa Sinh Địa Ngoại ngữ, Ngữ văn Ukraina Lịch sử Ukraina và Llịch sử thế giới) nhưng hạn chế mỗi thí sinh chỉ được thi 4 môn ( kể cả môn bắt buộc Ngữ văn Ukraina) vì vậy các con phải cân nhắc thi những môn nào để mình có nhiều lựa chon nhất. Ví dụ con mình chọn thi 4 môn Ngữ văn Ukraina, Lịch sử Ukraina, Toán và Anh văn. Như vậy con có thể chọn tất cả các ngành về kinh tế của mọi trường, các ngành toán của mọi trường và các ngành nhân văn ngôn ngữ của mọi trường. Ngoài ra những bạn nào có thiên hướng hoặc nguyện vọng rõ ràng về y, dược có thể bỏ môn lịch sử hoặc Anh văn để thi môn Sinh hoặc Hóa hay bạn nào thích các ngành xã hội liên quan đến đất nước con người như du lịch… thì thi Địa… Những môn thi này sẽ có biên độ lựa chọn trường hẹp hơn. Theo đúng quy định, con gái mình đăng ký vào 4 trường, mỗi trường 3 ngành – như vậy con có tổng cộng 12 nguyện vọng, không có nguyện vọng nào được gọi là 1 hay 2, tất cả đều có cơ hội ngang nhau.

Con gái mình lo lắng lắm, con xin mình cho đi học lớp luyện thi thuộc trường Tổng hợp môn Toán và Anh ngữ. Mình đồng ý ngay ( không hổ danh là người Việt !!!). Nhưng chỉ sau 2 tuần đi học, con phải làm đơn xin lấy lại tiền học phí và thôi không theo học nữa vì những gì thầy cô giảng ở lớp luyện thi chỉ dành cho các bạn mất kiến thức cơ bản, còn như con mình thì không cần thiết những điều đó nữa. Vậy là con mình lại nhở nhơ như mọi khi ( gọi là nhởn nhơ vì không đi học thêm thôi, chứ cũng còn khối thứ con tham gia học như học lái xe ô tô, học nhảy để phục vụ cho buổi chia tay cuối cùng, làm các khóa luận về các đề tài khác nhau và đi học bồi dưỡng để tham gia thi học sinh giỏi Olimpic toàn quốc môn Anh văn ). Các con cũng phải chuẩn bị làm hồ sơ dự thi và bắt đàu từ 1/1/2013 đến 20/2/2013 gửi hồ sơ này đến Ban tổ chức kỳ thi ZNO ( thi tuyển đại học ) toàn quốc bằng đường bưu điện đảm bảo. Sau đó các thí sinh sẽ nhận lai cũng bằng đường bưu điện đảm bảo giấy chứng nhận tham gia thi, số báo danh và địa chỉ Hội đồng thi ở gần nơi mình cư trú nhất. Mỗi một môn thi lại có địa điểm khác nhau tùy vào số lượng thí sinh tham gia môn thi đó. Cuối học kỳ 2 có thể nói rằng đứa trẻ nào cũng bận rộn, các buối học cuối cùng chia tay với các thày cô giáo, các buổi tập luyện chuẩn bị cho ngày ra trường ( các con tự viết kịch bản và tự dàn dựng ) và cũng không thể quên kỳ thi tốt nghiệp phổ thông. Kỳ thi này cũng rất nhẹ nhàng, ngay tại trường các con học tuy rằng có nghiêm ngặt hơn một chút. Đây cũng là kỳ thi xác nhận các con đã vượt qua 11 năm học phổ thông và kết quả của nó sẽ được cộng vào điểm tổng kết toàn năm học để các con có đánh giá atestasia làm nên một trong 4 thành tố trong tổng số điểm thi đại học. Ngay sau ngày 1/6 kỳ thi ZNO đã bắt đầu khởi động. Mình còn nhớ sau lễ trao bằng tốt nghiệp và huy chương, bằng khen ở khán phòng lớn, các lớp tản về các nhà hàng đã được đặt trước để liên hoan chia tay nhau suốt đêm, đến 4 giờ sáng ra công viên trung tâm Kiev đón ánh bình minh,rồi ai về nhà nấy, kết thúc một chặng đường hạnh phúc nhất của cuộc đời – chặng đường trẻ thơ cắp sách tới trường.

Cuộc liên hoan có bạn Nastia không tham gia được vì hôm sau 2/6 bạn phải bước vào môn thi đầu tiên của bạn là môn Sinh học. Rải rác cho đến hết tháng 6, 10 môn thi đều được tổ chức theo đúng quy chế. Mỗi môn thi cách nhau vài ngày hoặc thậm chí cách nhau cả nửa tháng nếu các con chọn ít môn để thi và thời gian tổ chức thi của các môn này xa nhau. Không ít em chỉ thi 3 môn vì em chỉ quyết vào một hoặc 2 ngành các em thích, không lo xa thêm nhiều nguyện vọng. Chưa thi xong môn cuối thì những môn thi được tổ chức sớm đã có điểm và điểm được công bố trên mạng tuyển sinh theo danh sách thí sinh. Tất cả đều có thể theo dõi minh bạch. Con gái mình về Việt nam đi Trại hè thanh thiếu niên Việt kiều toàn quốc, ông xã mình lãnh trách nhiệm theo dõi kết quả và cơ hội trúng tuyển của con tại Ukraina. ( Còn tiếp )

Nguyễn Hồng Giang